در قلب سیستم ایمنی آسانسور، قطعه‌ای حیاتی به نام ترمز ایمنی یا پاراشوت آسانسور قرار دارد که نقش یک چتر نجات مکانیکی را برای کابین ایفا می‌کند. این مطلب با جزئیات ، به بررسی جنبه‌های مختلف این قطعه مهم می‌پردازد.
پاراشوت آسانسور (Elevator Safety Gear یا Parachute) یک سیستم ایمنی تماماً مکانیکی است که وظیفه اصلی آن متوقف کردن کابین یا قاب وزنه تعادل در مواقع اضطراری است. این سیستم به گونه‌ای طراحی شده است که اگر سرعت آسانسور از حد مجاز تعیین شده فراتر رود (پدیده اُوراسپید) یا در صورت بروز حادثه نادر پارگی سیم بکسل‌های تعلیق، به طور خودکار فعال شده و با درگیر شدن با ریل‌های راهنما، کابین را متوقف کرده و از سقوط آزاد آن جلوگیری می‌کند.
این قطعه معمولاً در بخش زیرین یا طرفین یوک (چهارچوب فلزی که کابین را در بر می‌گیرد) نصب می‌شود و به عنوان آخرین و یکی از مهم‌ترین لایه‌های ایمنی در آسانسورهای کششی و برخی آسانسورهای هیدرولیک شناخته می‌شود.
قطعات پاراشوت آسانسور
یک سیستم پاراشوت از اجزای مختلفی تشکیل شده است که هماهنگی آن‌ها با یکدیگر عملکرد صحیح آن را تضمین می‌کند. مهم‌ترین این قطعات عبارتند از:
بدنه اصلی (Casing): چهارچوب اصلی که سایر قطعات بر روی آن سوار می‌شوند.
فک‌های ترمز یا لقمک‌ها (Jaws/Braking Blocks): این قطعات که می‌توانند به صورت غلتکی، گُوه‌ای یا اصطکاکی باشند، بخش اصلی عمل‌کننده ترمز هستند و به طور مستقیم با ریل راهنما درگیر می‌شوند تا نیروی متوقف‌کننده را ایجاد کنند.
اهرم فرمان و سیستم تحریک (Actuating Lever & Linkage): این مجموعه از اهرم‌ها، وظیفه انتقال نیروی دریافتی از سیم بکسل گاورنر به فک‌های ترمز را بر عهده دارد و باعث فعال شدن مکانیزم پاراشوت می‌شود.
کنتاکت ایمنی پاراشوت (Safety Switch): یک سوئیچ الکتریکی که بر روی بدنه پاراشوت نصب شده و در لحظه فعال شدن پاراشوت، مدار ایمنی آسانسور را قطع می‌کند. این عمل باعث قطع برق موتور و ترمز اصلی شده و از تلاش موتور برای حرکت دادن کابین قفل شده جلوگیری می‌کند.
فنرها (Springs): شامل فنرهای نگهدارنده برای بازگرداندن فک‌ها به حالت عادی پس از عملکرد و فنرهای مستهلک‌کننده انرژی در مدل‌های تدریجی برای کنترل نیروی ترمز.
قطعات پاراشوت آسانسور
نقش پاراشوت در آسانسور
نقش پاراشوت در آسانسور فراتر از یک قطعه ساده است؛ این سیستم یک بخش حیاتی برای حفظ جان سرنشینان و سلامت تجهیزات است. وظایف اصلی آن عبارتند از:
جلوگیری از سقوط آزاد: اصلی‌ترین و حیاتی‌ترین نقش پاراشوت، جلوگیری از سقوط کابین در صورت پارگی کامل سیم بکسل‌ها است.
کنترل سرعت بیش از حد: اگر به دلیل نقص فنی در سیستم کنترل یا ترمز موتور، سرعت کابین (عمدتاً در جهت پایین) از حد مجاز فراتر رود، پاراشوت فعال شده و آن را متوقف می‌کند.
تامین ایمنی در جهت بالا (در مدل‌های دوطرفه): در آسانسورهای مدرن (به‌ویژه گیرلس و MRL)، احتمال حرکت کنترل نشده به سمت بالا نیز وجود دارد. پاراشوت‌های دوطرفه برای مهار این خطر نیز طراحی شده‌اند.
الزام قانونی و استاندارد: نصب پاراشوت سالم و استاندارد، یکی از الزامات اصلی تمام استانداردهای ملی و بین‌المللی آسانسور (مانند EN81 و استاندارد ملی ایران) است و هیچ آسانسوری بدون آن مجوز بهره‌برداری دریافت نمی‌کند.
ایجاد حس اطمینان برای مسافران: وجود این سیستم ایمنی قدرتمند، حس امنیت و آرامش خاطر را برای استفاده‌کنندگان از آسانسور به ارمغان می‌آورد.
انواع پاراشوت آسانسور
پاراشوت‌ها بر اساس سرعت عملکرد و نحوه اعمال نیروی ترمز به چند دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
پاراشوت آنی یا لحظه‌ای (Instantaneous Safety Gear): این نوع پاراشوت به محض فعال شدن، با تمام قدرت و به صورت آنی با ریل درگیر می‌شود و باعث توقف ناگهانی کابین می‌گردد. به دلیل شتاب منفی بالا و ضربه شدید، استفاده از این نوع پاراشوت فقط برای آسانسورهایی با سرعت نامی کم (معمولاً تا ۰.۶۳ متر بر ثانیه) مجاز است. این نوع خود به دو مدل غلتکی (Roller Type) و گُوه‌ای (Wedge Type) تقسیم می‌شود.
پاراشوت آنی با اثر ضربه‌گیر (Instantaneous Safety Gear with Buffered Effect): این مدل در واقع همان پاراشوت آنی است که یک بخش ضربه‌گیر (معمولاً از جنس پلی‌اورتان) در ساختار آن تعبیه شده تا بخشی از انرژی ضربه را جذب کرده و توقف را کمی نرم‌تر کند. این نوع برای سرعت‌های نامی تا ۱ متر بر ثانیه کاربرد دارد.
پاراشوت تدریجی (Progressive Safety Gear): این نوع پاراشوت پیشرفته‌ترین و ایمن‌ترین مدل است. پس از فعال‌سازی، نیروی ترمز را به صورت کنترل‌شده و تدریجی بر ریل‌ها اعمال می‌کند. این عمل باعث می‌شود کابین پس از طی مسافتی مشخص و با یک شتاب منفی استاندارد و قابل تحمل برای انسان ( 0.2g تا 1g) متوقف شود. استفاده از پاراشوت تدریجی برای تمام آسانسورهای با سرعت نامی بیش از ۱ متر بر ثانیه الزامی است.
علاوه بر این، پاراشوت‌ها از نظر جهت عملکرد نیز به دو دسته تقسیم می‌شوند:
یک‌طرفه (Unidirectional): فقط در جهت حرکت رو به پایین عمل می‌کند.
دوطرفه (Bidirectional): هم در جهت حرکت رو به پایین و هم در جهت بالا قابلیت فعال شدن دارد و در آسانسورهای گیرلس و بدون موتورخانه که خطر حرکت کنترل نشده به بالا وجود دارد، استفاده می‌شود.
ترمز ایمنی یا پاراشوت (Safety Gear / Parachute)
پاراشوت تدریجی آسانسور چیست؟
همانطور که اشاره شد، پاراشوت تدریجی پیشرفته‌ترین نوع ترمز ایمنی است. تصور کنید یک آسانسور با سرعت بالا (مثلاً ۲.۵ متر بر ثانیه) به صورت ناگهانی متوقف شود؛ نیروی گرانش (g−force) وارد شده به سرنشینان می‌تواند بسیار خطرناک و آسیب‌زا باشد. پاراشوت تدریجی برای حل این مشکل طراحی شده است.
مکانیزم داخلی این پاراشوت به گونه‌ای است که با استفاده از فنرهای بسیار قوی، لنت‌های ترمز یا فک‌های انعطاف‌پذیر، یک نیروی اصطکاک کنترل‌شده و ثابت را بر روی سطح ریل‌های راهنما ایجاد می‌کند. این نیروی اصطکاک، انرژی جنبشی کابین را به تدریج به گرما تبدیل کرده و باعث می‌شود کابین پس از سر خوردن مسافتی معین بر روی ریل‌ها، به آرامی متوقف شود. این فرآیند نرم، ایمنی و راحتی سرنشینان را حتی در سرعت‌های بسیار بالا تضمین می‌کند.
در این ودیدئوی 10 دقیقه ای می توانید به خوبی مکانیسم عملکرد پاراشوت و سیر تکامل آن را مشاهده کنید.
پاراشوت آسانسور هیدرولیک چه طور کار می کند؟
آسانسورهای هیدرولیک به دلیل ساختار متفاوتشان (حرکت توسط فشار روغن و جک هیدرولیک)، خطر سقوط ناشی از پارگی سیم بکسل را ندارند. اصلی‌ترین خطر در این سیستم‌ها، ترکیدگی شلنگ یا لوله هیدرولیک یا نقص در شیرهای کنترل است که می‌تواند منجر به حرکت سریع و کنترل نشده کابین به سمت پایین شود.
برای مقابله با این خطر، قطعه ایمنی اصلی در آسانسورهای هیدرولیک، شیر ترکیدگی (Rupture Valve) نام دارد. این شیر مستقیماً روی جک نصب می‌شود و در صورت افزایش ناگهانی و بیش از حد جریان روغن (که نشانه نشتی شدید است)، به طور خودکار مسیر خروج روغن را مسدود کرده و جک را قفل می‌کند.
با این حال، در برخی از سیستم‌های هیدرولیک، به ویژه آسانسورهای هیدرولیک غیرمستقیم (Roped Hydraulic) که در آن‌ها از سیم بکسل برای دستیابی به نسبت حرکت ۲:۱ استفاده می‌شود، علاوه بر شیر ترکیدگی، از پاراشوت مکانیکی مشابه آسانسورهای کششی نیز استفاده می‌شود. در این سیستم‌ها، یک گاورنر سرعت کابین را کنترل کرده و در صورت افزایش سرعت، پاراشوت نصب شده بر روی کارسلینگ (چهارچوب کابین) را فعال می‌کند تا با ریل‌ها درگیر شود. عملکرد خود پاراشوت در اینجا کاملاً مشابه سیستم کششی است.
در این ویدئوی چهار دقیقه ای می توانید نحوه عملکرد شیر ترکیدگی را مشاهده نمایید.
عملکرد سیستم پاراشوت یک فرآیند هماهنگ بین دو جزء اصلی یعنی گاورنر (Governor) و خود پاراشوت است:
تشخیص سرعت بیش از حد: سرعت حرکت کابین به طور مداوم توسط گاورنر که در موتورخانه یا بالای چاه نصب شده، از طریق یک سیم بکسل نازک و مستقل (سیم بکسل گاورنر) رصد می‌شود.
قفل شدن گاورنر: اگر سرعت کابین از حد تعریف شده (معمولاً ۱۱۵% سرعت نامی) تجاوز کند، وزنه‌های گریز از مرکز داخل گاورنر باز شده و یک ضامن مکانیکی را فعال می‌کنند. این ضامن، فلکه گاورنر را قفل کرده و سیم بکسل آن را از حرکت باز می‌دارد.
تحریک پاراشوت: در حالی که سیم بکسل گاورنر متوقف شده، کابین همچنان در حال حرکت به سمت پایین است. این اختلاف حرکت باعث کشیده شدن اهرم فرمان متصل به پاراشوت می‌شود.
درگیری فک‌ها با ریل: کشیده شدن اهرم فرمان، سیستم اهرم‌بندی داخلی پاراشوت را فعال کرده و باعث می‌شود فک‌های ترمز با نیروی بسیار زیادی به ریل‌های راهنما فشرده شوند.
توقف کابین: نیروی اصطکاک عظیم ایجاد شده بین فک‌ها و ریل‌ها، بر نیروی جاذبه غلبه کرده و کابین را متوقف می‌کند.
قطع مدار ایمنی: همزمان با شروع عملکرد پاراشوت، کنتاکت ایمنی روی آن (و همچنین کنتاکت روی گاورنر) فعال شده و با قطع کردن مدار سری ایمنی، فرمان توقف کامل را به تابلو فرمان و موتور آسانسور صادر می‌کند.
مکانیزم پاراشوت آسانسور
مکانیزم داخلی پاراشوت بسته به نوع آن (آنی یا تدریجی) متفاوت است، اما اصل کلی بر پایه تبدیل حرکت خطی اهرم به نیروی گیرش بسیار قوی استوار است.
مکانیزم آنی غلتکی: در این مدل، اهرم فرمان یک غلتک سخت‌شده را به سمت بالا حرکت می‌دهد. این غلتک در فضای گُوه‌ای شکل بین بدنه پاراشوت و ریل راهنما قرار می‌گیرد. با کوچکترین حرکت رو به بالا، غلتک در این فضا گیر کرده و به دلیل ضریب اصطکاک بالا، یک قفل مکانیکی بسیار قدرتمند و آنی ایجاد می‌کند.
مکانیزم تدریجی: در این سیستم‌ها، اهرم فرمان معمولاً مجموعه‌ای از فنرهای بسیار قوی را فشرده می‌کند یا یک سیستم بادامکی را فعال می‌سازد. این نیرو سپس به صورت کنترل شده به لنت‌ها یا فک‌های ترمز منتقل می‌شود و آن‌ها را به طور یکنواخت به سطح ریل فشار می‌دهد. طراحی دقیق اجزا تضمین می‌کند که نیروی ترمز در طول مسیر توقف، ثابت و در محدوده استاندارد باقی بماند.
تفاوت بین گاورنر و پاراشوت آسانسور
بسیاری این دو قطعه را با هم اشتباه می‌گیرند، در حالی که آن‌ها دو جزء متفاوت از یک سیستم واحد هستند. تفاوت‌های کلیدی آن‌ها عبارتند از:
ویژگی
گاورنر (Governor)
پاراشوت (Safety Gear)
وظیفه
تشخیص‌دهنده (سنسور سرعت)
عمل‌کننده (ترمز مکانیکی)
عملکرد
سرعت بیش از حد مجاز را تشخیص داده و سیم بکسل خود را قفل می‌کند.
با دریافت فرمان از گاورنر، به ریل‌ها چنگ زده و کابین را متوقف می‌کند.
محل نصب
در موتورخانه یا بالاترین نقطه چاه آسانسور (ثابت است).
بر روی چهارچوب کابین (یوک) نصب شده و همراه با کابین حرکت می‌کند.
ارتباط
مغز سیستم ایمنی
بازوی اجرایی و قدرتمند سیستم ایمنی
به طور خلاصه، گاورنر تصمیم می‌گیرد که چه زمانی باید ترمز اضطراری فعال شود و پاراشوت آن تصمیم را اجرا می‌کند. این دو قطعه از طریق سیم بکسل گاورنر به یکدیگر متصل هستند و عملکرد یکی بدون دیگری بی‌معناست.
نحوه نصب پاراشوت آسانسور
نصب پاراشوت یک فرآیند تخصصی و بسیار حساس است که باید منحصراً توسط تکنسین‌های آموزش‌دیده و مجاز انجام شود. مراحل کلی نصب به شرح زیر است:
مونتاژ روی یوک: بلوک‌های پاراشوت در دو طرف یوک کابین، معمولاً روی تیرک‌های پایینی، نصب می‌شوند.
تنظیم فاصله: فاصله بین فک‌های ترمز و سطح ریل راهنما باید با دقت بسیار بالا (معمولاً چند میلی‌متر) و طبق دستورالعمل کارخانه سازنده تنظیم شود. فاصله کم باعث سایش و درگیری ناخواسته و فاصله زیاد باعث تأخیر در عملکرد می‌شود.
نصب اهرم‌بندی: اهرم‌های اتصال‌دهنده دو بلوک پاراشوت و اهرم فرمان اصلی نصب و تنظیم می‌شوند تا هر دو طرف به صورت همزمان و با نیروی یکسان عمل کنند.
اتصال سیم بکسل گاورنر: انتهای سیم بکسل گاورنر به اهرم فرمان پاراشوت متصل می‌شود.
نصب و سیم‌کشی کنتاکت ایمنی: سوئیچ ایمنی در محل خود نصب شده و سیم‌های آن به جعبه رویزیون و مدار سری ایمنی آسانسور متصل می‌گردد.
بازرسی و تست اولیه: پس از نصب، حرکت آزادانه اهرم‌ها، عملکرد صحیح کنتاکت و خلاص بودن فک‌ها به صورت دستی کنترل می‌شود.
نحوه تست پاراشوت آسانسور
تست پاراشوت یکی از مهم‌ترین و سخت‌گیرانه‌ترین بخش‌های بازرسی استاندارد آسانسور قبل از صدور مجوز بهره‌برداری است. این تست که به “تست سقوط” (Drop Test) معروف است، توسط بازرس استاندارد و با حضور نماینده شرکت نصاب انجام می‌شود:
بارگذاری کابین: برای تست اولیه (Type Test)، کابین باید با ۱۲۵% ظرفیت نامی خود بارگذاری شود.
حرکت کابین: آسانسور در حالت بازرسی (Inspection) قرار گرفته و با سرعت نامی به سمت پایین حرکت داده می‌شود.
فعال‌سازی دستی گاورنر: بازرس به صورت دستی ضامن گاورنر را فعال می‌کند تا سیم بکسل آن قفل شود.
عملکرد پاراشوت: بلافاصله پس از قفل شدن سیم بکسل گاورنر، پاراشوت عمل کرده و کابین را متوقف می‌کند.
بازرسی نتایج: پس از توقف، موارد زیر به دقت بررسی می‌شوند:
مسافت توقف (Stopping Distance): در پاراشوت‌های تدریجی، مسافتی که کابین روی ریل‌ها سر خورده تا متوقف شود، اندازه‌گیری می‌شود. این مسافت باید در محدوده مجاز استاندارد باشد.
اثر ترمز روی ریل‌ها: بازرس علائم خراشیدگی یا فرورفتگی روی هر دو ریل را بررسی می‌کند. این علائم باید یکنواخت و هم‌اندازه باشند که نشان‌دهنده عملکرد همزمان و یکسان دو طرف پاراشوت است.
تراز بودن کف کابین: پس از توقف، شیب کف کابین نباید از ۵% بیشتر باشد.
عدم وجود آسیب: هیچ‌یک از اجزای کابین، یوک، پاراشوت و ریل‌ها نباید دچار شکستگی یا تغییر شکل دائمی شده باشند.
پس از اتمام تست، پاراشوت باید توسط تکنسین متخصص آزاد (Reset) شده و آسانسور به حالت عادی بازگردانده شود.
تست پاراشوت آسانسور هیدرولیک
همانطور که گفته شد، در آسانسورهای هیدرولیک، تست اصلی مربوط به شیر ترکیدگی است. این تست با باز کردن یک شیر تخلیه و شبیه‌سازی نشتی شدید انجام می‌شود. شیر ترکیدگی باید بلافاصله عمل کرده و کابین را متوقف کند.
در صورتی که آسانسور هیدرولیک مجهز به پاراشوت مکانیکی و گاورنر باشد، فرآیند تست آن دقیقاً مشابه تست پاراشوت در آسانسورهای کششی است که در بخش قبل توضیح داده شد.
تعمیر پاراشوت آسانسور چگونه است
پاراشوت یک قطعه ایمنی است و تعمیر آن به معنای جوشکاری، تراشکاری یا تغییر در قطعات اصلی اکیداً ممنوع است. هرگونه دستکاری می‌تواند عملکرد آن را در مواقع اضطراری مختل کند.
پس از هر بار عملکرد (چه در تست و چه در حادثه واقعی): پاراشوت باید به طور کامل توسط متخصص بازرسی شود.
تعویض قطعات: در پاراشوت‌های تدریجی، لنت‌ها یا سطوح اصطکاکی که دچار سایش شده‌اند، باید تعویض شوند. در برخی مدل‌های آنی، ممکن است کل بلوک ترمز نیاز به تعویض داشته باشد. هر قطعه جایگزین باید دقیقاً از همان مدل و برند اصلی و مورد تایید استاندارد باشد.
آسیب‌دیدگی: در صورت مشاهده هرگونه ترک، شکستگی یا تغییر شکل در بدنه یا اهرم‌ها، کل مجموعه پاراشوت باید بدون هیچ‌گونه تلاشی برای تعمیر، با یک نمونه نو و استاندارد جایگزین شود.
نگهداری دوره‌ای پاراشوت شامل تمیزکاری، روغن‌کاری جزئی بخش‌های متحرک (طبق دستورالعمل سازنده) و بررسی دوره‌ای فاصله فک‌ها با ریل است.
تنظیم پاراشوت آسانسور
تنظیمات پاراشوت بسیار حساس بوده و فقط باید توسط افراد مجاز انجام شود. مهم‌ترین تنظیمات عبارتند از:
تنظیم فاصله فک‌ها از ریل: این مهم‌ترین تنظیم است که تضمین می‌کند پاراشوت در حالت عادی با ریل تماس نداشته باشد اما در زمان فعال‌سازی، به سرعت و به طور کامل درگیر شود.
تنظیم همزمانی عملکرد: اهرم‌بندی بین دو بلوک پاراشوت باید طوری تنظیم شود که هر دو فک در یک لحظه و با نیروی برابر با ریل‌ها تماس پیدا کنند.
تنظیم کنتاکت ایمنی: سوئیچ ایمنی باید طوری تنظیم شود که در اولین لحظات شروع حرکت اهرم فرمان، فعال شده و مدار را قطع کند.
مراکز فروش پاراشوت آسانسور
پاراشوت آسانسور را می‌توان از مراکز زیر تهیه کرد:
شرکت‌های تولیدکننده داخلی: در ایران شرکت‌های معتبری در زمینه تولید پاراشوت‌های استاندارد فعالیت می‌کنند (مانند پارس آسا، راد و…).
نمایندگی‌های برندهای خارجی: برندهای معتبر اروپایی و ترکیه‌ای (مانند متروپلاست، ویتور و…) در بازار ایران نمایندگی فروش دارند.
فروشگاه‌های بزرگ قطعات آسانسور: این فروشگاه‌ها معمولاً مجموعه‌ای از برندهای مختلف را عرضه می‌کنند.
نکته بسیار مهم: با توجه به نقش حیاتی پاراشوت در ایمنی، خرید این قطعه باید فقط از مراکز معتبر و همراه با گواهی استاندارد معتبر انجام شود. استفاده از پاراشوت‌های دست دوم، تعمیر شده یا بدون اصالت، بازی با جان انسان‌ها است.
برندهای موجود پاراشوت آسانسور در بازار ایران
بازار پاراشوت در ایران ترکیبی از تولیدات با کیفیت داخلی و محصولات وارداتی (عمدتاً از ترکیه و اروپا) است. انتخاب بین این برندها به بودجه، مشخصات فنی پروژه و نظر کارشناس فنی بستگی دارد.
برندهای معتبر ایرانی (تولید داخل)
این شرکت‌ها با تکیه بر دانش فنی داخلی و رعایت استانداردهای ملی، توانسته‌اند سهم خوبی از بازار را به خود اختصاص دهند.
پارس آسا (Pars Asa): یکی از تولیدکنندگان ایرانی در زمینه قطعات ایمنی آسانسور. پاراشوت‌های این شرکت در طیف وسیعی از ظرفیت‌ها و سرعت‌ها تولید می‌شوند.
راد (Rad): یکی دیگر از تولیدکنندگان تخصصی پاراشوت و کفشک رولر در ایران
فراز لطفی (Faraz Lotfi): این برند نیز در زمینه تولید قطعات مکانیکال و ایمنی آسانسور از جمله پاراشوت فعال است .
برندهای مطرح خارجی (وارداتی)
محصولات وارداتی به دلیل سابقه طولانی‌تر و گاهی تکنولوژی‌های پیشرفته‌تر، همچنان بخش مهمی از بازار، به خصوص برای آسانسورهای با سرعت بالا را در اختیار دارند.
متروپلاست ترکیه (Metroplast): بدون شک یکی از محبوب‌ترین و پرکاربردترین برندهای ترک در بازار ایران است. این برند به دلیل داشتن کیفیت قابل قبول، تنوع بالای محصول و قیمت رقابتی، انتخاب بسیاری از شرکت‌های آسانسوری است.
ویتور (Wittur): یک شرکت چندملیتی و از غول‌های صنعت آسانسور در جهان با اصالت آلمانی. قطعات ایمنی ویتور، از جمله پاراشوت‌ها، از بالاترین سطح کیفیت و استاندارد برخوردارند و معمولاً در پروژه‌های مرتفع، خاص و با سرعت بالا استفاده می‌شوند. قیمت این محصولات به مراتب بالاتر است.
دایناتک اسپانیا (Dynatech): این شرکت اسپانیایی به صورت کاملاً تخصصی بر روی طراحی و تولید قطعات ایمنی آسانسور (گاورنر و پاراشوت) تمرکز دارد. محصولات دایناتک به نوآوری و کیفیت بسیار بالا مشهور هستند و در رده محصولات اروپایی با کیفیت قرار می‌گیرند.
نکته مهم: صرف نظر از نام برند، مهم‌ترین فاکتور، داشتن گواهی استاندارد معتبر برای مدل خاص پاراشوت مورد نظر است.
معیارهای انتخاب یک پاراشوت خوب
انتخاب پاراشوت مناسب یک تصمیم فنی و حیاتی است و نباید صرفاً بر اساس قیمت انجام شود. در ادامه، معیارهای کلیدی که باید به ترتیب اولویت در نظر گرفته شوند، آمده است:
۱. گواهی استاندارد معتبر
این مهم‌ترین و غیرقابل مذاکره‌ترین معیار است.
استاندارد ملی ایران: هر پاراشوتی که در ایران نصب می‌شود، باید دارای گواهی استاندارد ملی مربوط به قطعات ایمنی آسانسور باشد. این گواهی تضمین می‌کند که محصول، تست‌های عملکردی و کیفی لازم را گذرانده است.
استاندارد اروپایی (EN 81): اگر پاراشوت وارداتی است، حتماً باید دارای گواهی استاندارد اروپایی EN 81-20/50 باشد. این استاندارد در سطح جهانی شناخته شده و بسیار سخت‌گیرانه است.
حتماً گواهی را از فروشنده بخواهید و اصالت آن را بررسی کنید. استفاده از پاراشوت بدون استاندارد، غیرقانونی و بسیار خطرناک است.
۲. تطابق با مشخصات فنی آسانسور
پاراشوت یک قطعه عمومی نیست و باید دقیقاً برای مشخصات آسانسور شما انتخاب شود:
سرعت نامی آسانسور (Rated Speed):
برای سرعت‌های بیش از ۱ متر بر ثانیه، استفاده از پاراشوت تدریجی (Progressive) الزامی است.
برای سرعت‌های کمتر از ۱ متر بر ثانیه، می‌توان از پاراشوت آنی با اثر ضربه‌گیر (Instantaneous with buffer) استفاده کرد.
جرم کلی مجاز (P+Q):
هر مدل پاراشوت برای یک بازه مشخص از جرم کلی (وزن کابین + ظرفیت نامی) طراحی شده است. انتخاب پاراشوتی که برای وزن کمتری طراحی شده، باعث عدم توقف کابین در مواقع خطر می‌شود و انتخاب پاراشوت بسیار قوی‌تر نیز می‌تواند منجر به توقف با شتاب منفی بیش از حد مجاز و آسیب به سرنشینان شود. این مقدار باید دقیقاً از روی پلاک پاراشوت با محاسبات آسانسور تطبیق داده شود.
نوع و سایز ریل راهنما (Guide Rail):
فک‌های پاراشوت برای درگیری با یک سایز مشخص از ریل (مثلاً T9, T16) و یک نوع خاص (مثلاً ریل ماشین‌کاری شده) طراحی شده‌اند. اطمینان حاصل کنید که پاراشوت انتخابی با ریل‌های پروژه شما سازگار است.
جهت عملکرد (Direction):
برای آسانسورهای کششی گیربکس‌دار، معمولاً پاراشوت یک‌طرفه (Unidirectional) کافی است.
برای آسانسورهای گیرلس (Gearless) و بدون موتورخانه (MRL) که خطر حرکت کنترل نشده کابین به سمت بالا نیز وجود دارد، استفاده از پاراشوت دوطرفه (Bidirectional) الزامی است.
۳. کیفیت ساخت و متریال
حتی در بین محصولات استاندارد نیز تفاوت کیفیت وجود دارد. به این موارد دقت کنید:
کیفیت ریخته‌گری بدنه: بدنه باید بدون تخلخل، ترک یا پلیسه باشد.
کیفیت ماشین‌کاری: سطوح در تماس با ریل و قطعات متحرک باید کاملاً صاف و دقیق باشند.
جنس فک‌ها و قطعات عمل‌کننده: این قطعات باید از فولاد آلیاژی سخت‌کاری شده باشند تا در برابر سایش و ضربه مقاوم باشند.
۴. اعتبار برند و خدمات پس از فروش
برندهای معتبر دارای سیستم‌های کنترل کیفیت دقیق‌تری هستند و احتمال وجود نقص در محصولاتشان کمتر است.
وجود گارانتی معتبر و خدمات پس از فروش (مانند تأمین قطعات یدکی مثل لنت‌ها در مدل‌های تدریجی) نشان‌دهنده اطمینان تولیدکننده به محصول خود است.
۵. قیمت و بودجه
قیمت یک فاکتور مهم است، اما باید آخرین معیار باشد.
هرگز کیفیت و استاندارد را فدای قیمت نکنید. تفاوت قیمت بین یک پاراشوت معتبر و یک محصول بی‌کیفیت، در برابر خسارات جانی و مالی احتمالی یک حادثه، ناچیز است.
قیمت بالاتر لزوماً به معنای انتخاب بهتر برای پروژه شما نیست. یک پاراشوت تدریجی اروپایی گران‌قیمت برای یک آسانسور ۴ طبقه با سرعت ۱ متر بر ثانیه، یک انتخاب غیرضروری است. مهم، انتخاب مناسب‌ترین گزینه استاندارد بر اساس مشخصات فنی است.
خلاصه معیارهای انتخاب پاراشوت
اولویت ۱ (الزامی)
داشتن گواهی استاندارد معتبر ملی یا EN 81
اولویت ۲ (فنی)
تطابق کامل با سرعت، جرم کلی (P+Q)، نوع ریل و جهت عملکرد آسانسور
اولویت ۳ (کیفی)
کیفیت بالای متریال، ریخته‌گری و ماشین‌کاری
اولویت ۴ (اعتباری)
برند معتبر با سابقه خوب و خدمات پس از فروش مناسب
اولویت ۵ (اقتصادی)
قیمت مناسب با در نظر گرفتن تمام موارد فوق
قیمت پاراشوت آسانسور
در تاریخ نگارش این مطلب ( آبان سال ۱۴۰۴)، قیمت یک پاراشوت استاندارد برای یک آسانسور معمولی می‌تواند از حدود 4 میلیون تومان برای مدل‌های ساده آنی شروع شده و برای مدل‌های تدریجی با ظرفیت و سرعت بالا به بیش از ۱۵ میلیون تومان برسد، حتی در مدل های دو جهته سرعت بالا حتی به 24 میلیون تومان نیز برسد. این قیمت‌ها صرفاً جهت اطلاع بوده و باید به صورت روزانه استعلام شوند.
قیمت پاراشوت آسانسور به عوامل متعددی بستگی دارد و بازه گسترده‌ای را شامل می‌شود. عوامل اصلی تعیین‌کننده قیمت عبارتند از:
نوع پاراشوت: مدل‌های تدریجی به دلیل پیچیدگی ساختار، به مراتب گران‌تر از مدل‌های آنی هستند.
ظرفیت و سرعت: پاراشوت‌های طراحی شده برای ظرفیت‌های بالاتر (کابین‌های سنگین‌تر) و سرعت‌های بیشتر، بزرگتر، مستحکم‌تر و گران‌تر هستند.
برند سازنده: برندهای اروپایی معمولاً بالاترین قیمت و برندهای داخلی و برخی برندهای ترکیه‌ای قیمت‌های رقابتی‌تری دارند.
یک‌طرفه یا دوطرفه بودن: پاراشوت‌های دوطرفه قیمت بالاتری نسبت به مدل‌های یک‌طرفه دارند.
اندازه ریل: پاراشوت باید با سایز ریل راهنما (مانند T9, T16) سازگار باشد که این موضوع نیز بر قیمت تأثیرگذار است.
قیمت پاراشوت آسانسور هیدرولیک
قیمت پاراشوت مکانیکی که در برخی آسانسورهای هیدرولیک استفاده می‌شود، تفاوتی با قیمت پاراشوت آسانسورهای کششی با مشخصات مشابه (ظرفیت، سرعت و نوع ریل) ندارد. زیرا خود قطعه اساساً یکسان است.
اما اگر منظور از سیستم ایمنی اصلی آسانسور هیدرولیک باشد، باید قیمت شیر ترکیدگی (Rupture Valve) را مد نظر قرار داد که قیمت آن نیز بسته به اندازه جک، دبی روغن و برند سازنده متغیر است و باید به صورت جداگانه استعلام شود.
بدون دیدگاه