راهنمای جامع اخذ پروانه بازرسی آسانسور  در ایران

این راهنما برای مهندسان و شرکت‌های فنی مهندسی که قصد اخذ پروانه بازرسی آسانسورهای کششی و هیدرولیکی در ایران را دارند، تهیه شده است. در این مقاله، تمامی جنبه‌های اداری، حقوقی، مدارک لازم، آموزش‌ها، و نقش سازمان‌های مرتبط مانند سازمان ملی استاندارد، نظام مهندسی، و شهرداری‌ها بررسی شده است.

بخش اول: فرآیند اخذ پروانه بازرسی از سازمان ملی استاندارد ایران

سازمان ملی استاندارد ایران (ISIRI) به عنوان مرجع اصلی تعیین‌کننده استانداردها و تایید صلاحیت شرکت‌ها و کارشناسان بازرسی در کشور، نقش محوری در فرآیند اخذ پروانه بازرسی آسانسور ایفا می‌کند. کلیه مراحل و الزامات مربوط به بازرسی آسانسورهای کششی و هیدرولیکی، عمدتاً تحت نظارت و با تایید این سازمان انجام می‌پذیرد.
این سازمان از طریق  استاندارد ملی ۱-۶۳۰۳ (مقررات ایمنی ساختار و نصب آسانسور – قسمت اول: آسانسورهای برقی) و استاندارد ۲-۶۳۰۳ (آسانسورهای هیدرولیکی) کلیه الزامات فنی و ایمنی را تعریف کرده است.

1.1. شرایط و الزامات تایید صلاحیت شرکت‌های بازرسی فنی آسانسور

برای اینکه یک شرکت بتواند به عنوان بازرس فنی آسانسور در ایران فعالیت کند، باید از سازمان ملی استاندارد ایران تایید صلاحیت دریافت نماید.این تایید صلاحیت معمولاً دارای اعتبار یک‌ساله است و نیازمند تمدید دوره‌ای است.

مدارک حقوقی و سازمانی مورد نیاز :

• تقاضانامه کتبی:شرکت متقاضی باید یک تقاضانامه کتبی با امضای نماینده تام‌الاختیار خود ارائه دهد. این تقاضانامه باید شامل اطلاعات کاملی در مورد مالکیت سازمان، دامنه فعالیت بازرسی مورد درخواست (مانند بازرسی آسانسورهای کششی و هیدرولیکی) و منطقه جغرافیایی که شرکت قصد فعالیت در آن را دارد، باشد.
• مدارک حقوقی شرکت: شامل اساسنامه و آگهی آخرین تغییرات شرکت که در روزنامه رسمی کشور منتشر شده است.
• نظام‌نامه کیفیت: ارائه یک نظام‌نامه کیفیت که بر اساس الزامات استاندارد بین‌المللی ISO/IEC 17020 تدوین شده باشد، الزامی است. این نظام‌نامه باید به همراه چارت سازمانی شرکت و فهرست توزیع نظام‌نامه ارائه شود. استاندارد ISO/IEC 17020 معیارهای عمومی برای فعالیت انواع مختلف سازمان‌های بازرسی کننده را تعیین می‌کند و رعایت آن نشان‌دهنده تعهد شرکت به یک رویکرد ساختاریافته و کنترل‌شده در بازرسی است.
• روش‌های اجرایی: شرکت باید روش‌های اجرایی خود را که منطبق با الزامات استاندارد ISO/IEC 17020 است، ارائه دهد.
• سوابق فعالیت: ارائه سوابق فعالیت‌های بازرسی انجام شده و در دست اجرا، و همچنین گواهینامه‌های تایید صلاحیت در سایر زمینه‌های بازرسی (در صورت دارا بودن) به منظور اثبات تجربه و توانمندی شرکت.

در زمینه ساختار سازمانی و منابع انسانی:

• فهرست بازرسان: یک فهرست دقیق از تمامی بازرسان شرکت، به تفکیک دامنه شمول درخواستی، باید ارائه شود. این فهرست باید شامل مشخصات فردی، مدارک تحصیلی، گواهینامه‌های آموزشی تخصصی و مدارک مربوط به سوابق تجربی و فعالیت‌های تخصصی هر بازرس باشد.
• معرفی کارشناسان: معرفی حداقل دو کارشناس که دارای پروانه کارشناسی استاندارد از سازمان ملی استاندارد ایران باشند، از الزامات کلیدی است.
• شرح مشاغل و شرایط احراز: ارائه شرح وظایف و شرایط احراز برای هر یک از پست‌های سازمانی که بر کیفیت فرآیند بازرسی تاثیرگذار هستند.

تجهیزات و مستندات فنی، :

• فهرست منابع و استانداردها: فهرستی از تمامی منابع و استانداردهایی که در دامنه شمول درخواستی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• دستورالعمل‌ها و چک‌لیست‌ها: دستورالعمل‌های بازرسی و چک‌لیست‌های مورد استفاده در محدوده دامنه شمول درخواستی.
• تجهیزات اندازه‌گیری: فهرستی از تمامی تجهیزات اندازه‌گیری و سایر امکانات فنی مورد نیاز برای انجام بازرسی‌ها.

سایر مدارک و الزامات :

• بیمه‌نامه: ارائه بیمه‌نامه مسئولیت حرفه‌ای برای پوشش خطرات احتمالی ناشی از فعالیت‌های بازرسی.
• پرسشنامه: تکمیل و ارائه فرم “پرسشنامه تایید صلاحیت” شرکت‌های بازرسی فنی.
• تذکرات: تمامی مدارک درخواستی باید علاوه بر نسخه فیزیکی، به صورت الکترونیک (در قالب CD) نیز ارائه شوند.

تمرکز سازمان ملی استاندارد بر استاندارد ISO/IEC 17020 و الزام به داشتن سرمایه انسانی متخصص و دارای گواهینامه، نشان‌دهنده یک رویکرد دقیق برای تضمین کیفیت و اعتبار خدمات بازرسی است. این موضوع نه تنها به ارتقاء سطح کیفی بازرسی‌ها کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به عنوان یک عامل بازدارنده برای ورود شرکت‌های فاقد صلاحیت کافی به این حوزه عمل کند. این فرآیند، یک رابطه متقابل بین صلاحیت سازمانی و فردی ایجاد می‌کند: شرکت‌ها برای تایید صلاحیت خود به کارشناسان دارای پروانه نیاز دارند و کارشناسان نیز برای فعالیت رسمی، باید در شرکت‌های تایید صلاحیت شده مشغول به کار باشند. این سیستم چندلایه، با هدف اطمینان از کنترل کیفیت جامع و قابلیت اطمینان در کل اکوسیستم بازرسی، از سطح فردی تا سازمانی، طراحی شده است.

شرکت‌های بازرسی باید مستقل باشند و هیچ گونه فعالیتی در صنعت آسانسور (اعم از خرید، فروش، مشاوره، واردات، صادرات) نداشته باشند تا اصل بی‌طرفی حفظ شود.

1.2. شرایط و الزامات اخذ پروانه کارشناسی استاندارد برای اشخاص حقیقی (بازرسان)

برای فعالیت به عنوان کارشناس رسمی استاندارد و بازرس آسانسور، اشخاص حقیقی باید مجموعه‌ای از شرایط تحصیلی، تجربی، عمومی و آموزشی را احراز کنند.

مدارک تحصیلی مورد نیاز:

• متقاضیان باید حداقل دارای مدرک کارشناسی در یکی از رشته‌های مهندسی مرتبط مانند برق، عمران، متالورژی، صنایع یا مکانیک باشند.
• در شرایط خاص، اگر رشته تحصیلی فرد دقیقاً با زمینه فعالیت بازرسی آسانسور منطبق نباشد، اما متقاضی تجربه کافی و مرتبط در این حوزه را داشته باشد، با تایید رئیس موسسه استاندارد، امکان اعطای پروانه کارشناسی وجود دارد.

حداقل سابقه کار و تجربه مرتبط:

سابقه کار مورد نیاز بستگی به مقطع تحصیلی متقاضی دارد:

• دارندگان مدرک دکترا: حداقل 3 سال سابقه کار و تجربه در رشته مربوطه.
• دارندگان مدرک کارشناسی ارشد: حداقل 5 سال سابقه کار و تجربه در رشته مربوطه.
• دارندگان مدرک کارشناسی: حداقل 8 سال سابقه کار و تجربه در رشته مربوطه.
• لازم به ذکر است که برای اثبات سابقه کار، ارائه سوابق بیمه الزامی نیست و قرارداد کاری، حکم کارگزینی یا گواهی اشتغال نیز مورد قبول است.

شرایط عمومی:

• متدین به دین مبین اسلام یا یکی از اقلیت‌های دینی شناخته شده در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
• داشتن تابعیت ایرانی.
• عدم محکومیت به محرومیت از حقوق اجتماعی.
• عدم اعتیاد به مواد مخدر.
• ارائه گواهی عدم سوء پیشینه موثر کیفری.

 

1.3 فرآیند اخذ پروانه

برای اخذ پروانه بازرسی آسانسور، شرکت‌ها یا افراد باید شرایط زیر را برآورده کنند:

• تأیید صلاحیت از مرکز ملی تأیید صلاحیت ایران (NACI): این مرکز، که زیرمجموعه سازمان ملی استاندارد ایران است، صلاحیت شرکت‌ها را برای انجام بازرسی‌های فنی و ایمنی آسانسور تأیید می‌کند.

• پروانه فعالیت استانی: شرکت باید مجوز فعالیت در استان مربوطه را از اداره کل استاندارد دریافت کند.

• ثبت در سامانه مدیریت بازرسی آسانسور: سامانه مدیریت بازرسی آسانسور و پله برقی بستری الکترونیکی برای مدیریت فرآیندهای بازرسی است

این ثبت نام در سامانه، خود دارای سه مرحله است:

1. ثبت‌نام در سامانه مدیریت بازرسی آسانسور:

   • شرکت باید از طریق سامانه سامانه مدیریت بازرسی آسانسور و پله برقی ثبت‌نام کند.

   • اگر شرکت نمایندگی یک شرکت بزرگ‌تر باشد، ثبت‌نام از طریق شرکت مادر انجام می‌شود.

2. ارسال مدارک:

   • مدارک شرکتی، فنی، و حقوقی به اداره کل استاندارد استان ارسال می‌شود.

   • مدارک توسط کارشناسان استاندارد بررسی می‌شوند.

3. دریافت پروانه فعالیت:

   • پس از تأیید صلاحیت، پروانه فعالیت استانی صادر می‌شود.

   • این پروانه به شرکت اجازه می‌دهد بازرسی‌های اولیه و ادواری آسانسورها را انجام دهد.

 

1.4 هزینه‌های بازرسی آسانسور (سال 1404):

تعرفه‌های بازرسی آسانسور هر ساله توسط سازمان ملی استاندارد ایران تعیین و ابلاغ می‌شود. بر اساس اطلاعات موجود برای سال 1404، هزینه‌ها به شرح زیر است:

• هزینه‌های جانبی:
  • هزینه ایاب و ذهاب شرکت‌های بازرسی معادل تعرفه 1 ساعت کار کارشناسی به مبالغ فوق اضافه می‌گردد.
  • مالیات بر ارزش افزوده طبق قانون مجاز است و به هزینه‌ها اضافه می‌شود.
  • هزینه بیمه مسئولیت مدنی مربوط به بازرسی ادواری آسانسور نیز به ظرفیت کابین آسانسور بستگی دارد.

تنوع در ارقام اعلام شده برای هزینه‌های بازرسی آسانسور در سال 1404، نشان‌دهنده عدم شفافیت کامل یا تفاوت در جزئیات تعرفه‌ها و هزینه‌های جانبی است. این وضعیت می‌تواند برای مهندسان و شرکت‌های فنی چالش‌برانگیز باشد، چرا که برنامه‌ریزی دقیق مالی را دشوار می‌سازد. وجود هزینه‌های “غیررسمی” یا “اضافی” و همچنین طولانی بودن زمان نوبت‌دهی در برخی مناطق، نشان‌دهنده ناکارآمدی‌های احتمالی در بازار یا عدم تعادل بین عرضه و تقاضا برای خدمات بازرسی است. بنابراین، توصیه می‌شود متقاضیان قبل از شروع فرآیند، با شرکت‌های بازرسی معتبر تماس گرفته و از آخرین تعرفه‌ها و هزینه‌های دقیق مطلع شوند و در صورت لزوم، این اطلاعات را با منابع رسمی سازمان ملی استاندارد مقایسه کنند تا از هرگونه ابهام یا هزینه غیرضروری جلوگیری شود.

 

1.5. آزمون‌ها و دوره‌های آموزشی تخصصی

برای فعالیت در حوزه بازرسی آسانسور، علاوه بر مدارک تحصیلی و سوابق کاری، گذراندن دوره‌های آموزشی تخصصی و قبولی در آزمون‌های مربوطه از اهمیت بالایی برخوردار است.

گواهی‌نامه‌های آموزشی تخصصی:

• گذراندن دوره‌های آموزشی تخصصی مرتبط با بازرسی آسانسور برای بازرسان الزامی است.
• شرکت‌های همکار سازمان ملی استاندارد ایران، نظیر شرکت مهندسی صنعتی فهامه و شرکت بازرسی آستا، دوره‌های آموزشی تخصصی در زمینه تشریح الزامات بازرسی آسانسورهای کششی و هیدرولیکی برگزار می‌کنند. گواهی‌نامه‌های صادر شده از این دوره‌ها تحت اعتبار سازمان ملی استاندارد ایران هستند.

دوره‌های تخصصی:

• شرکت‌های همکار سازمان ملی استاندارد ایران، مانند شرکت مهندسی صنعتی فهامه و شرکت بازرسی آستا، دوره‌های آموزشی تخصصی در زمینه بازرسی آسانسور برگزار می‌کنند.
• دوره بازرسی آسانسورهای کششی:
  • مدت زمان این دوره معمولاً 3 روز (24 ساعت) است.
  • سرفصل‌های آن شامل تشریح الزامات نصب و اصول بازرسی آسانسورهای کششی و آزمون‌های حین بازرسی است. همچنین، بررسی الزامات مربوط به چاه و موتورخانه آسانسور، قطعات ایمنی، درب طبقه و کابین، مدارها و قطعات ایمنی و سیم‌کشی، و محاسبات آسانسور در این دوره‌ها پوشش داده می‌شود.
  • پس از اتمام دوره، گواهی‌نامه مورد تایید سازمان ملی استاندارد ایران اعطا می‌شود که سندی معتبر برای مهارت‌های کسب شده است.
• دوره بازرسی آسانسورهای هیدرولیکی:
  • شرکت بازرسی آستا دوره‌ای تخصصی با عنوان “بازرسی آسانسورهای هیدرولیک” ارائه می‌دهد.
  • این دوره به طور خاص برای بازرسان، مشاوران مرکز تحقیقات، متخصصان و فعالان حوزه آسانسورهای هیدرولیک طراحی شده است.

• بازآموزی: شرکت‌ها باید به‌طور منظم در دوره‌های آموزشی به‌روزرسانی شرکت کنند تا با آخرین استانداردها آشنا شوند.

اهمیت این دوره‌های آموزشی در این است که آنها نه تنها دانش فنی لازم را به شرکت‌کنندگان منتقل می‌کنند، بلکه با اعطای گواهی‌نامه‌های مورد تایید سازمان ملی استاندارد، به طور مستقیم به احراز شرایط آموزشی و دانش فنی مورد نیاز برای بازرسان کمک می‌کنند.

قبولی در آزمون کارشناس رسمی استاندارد:

• آزمون سراسری کارشناسان رسمی استاندارد توسط سازمان ملی استاندارد ایران به صورت منظم برگزار می‌شود. این آزمون برای متقاضیان اخذ اولیه پروانه کارشناسی رسمی و همچنین برای تمدید پروانه با تغییرات کمی و موضوعی در زمینه فعالیت رشته و گرایش‌های تخصصی پروانه، طراحی شده است.
• این آزمون شامل چهار زمینه فعالیت اصلی است. برگزاری این آزمون پس از دهه‌ها وقفه، نشان‌دهنده یک گام مهم در جهت حرفه‌ای‌سازی و استانداردسازی نیروی کار بازرسی در کشور است. این اقدام با هدف تضمین دسترسی عادلانه و منصفانه برای تمامی افراد واجد شرایط و ارتقاء سطح صلاحیت کارشناسان انجام می‌شود.
• علاوه بر این، آزمون‌های مدیران و تکنسین‌های فنی آسانسور نیز توسط مرکز آموزش بازرگانی با همکاری اتحادیه صنایع آسانسور و پله برقی ایران و سازمان صمت برگزار می‌شود.

آزمون‌های مدیران و تکنسین‌های فنی آسانسور:

• مرکز آموزش بازرگانی با همکاری اتحادیه صنایع آسانسور و پله برقی ایران و سازمان صمت، اقدام به برگزاری و اجرای آزمون‌های تخصصی برای مدیران و تکنسین‌های فنی آسانسور می‌کند. این آزمون‌ها به تکمیل دانش فنی و مهارت‌های عملی این افراد کمک می‌کند.

 

1.6 الزامات حقوقی و اداری

• رعایت استانداردها: شرکت‌های بازرسی باید استانداردهای ملی را رعایت کنند.

• مسئولیت حقوقی: شرکت‌های بازرسی مسئول هرگونه خسارت ناشی از عدم رعایت استانداردها هستند.

• تعرفه‌های بازرسی: تعرفه‌ها توسط سازمان ملی استاندارد تعیین شده و بسته به نوع آسانسور و تعداد توقف‌ها متفاوت است.

2. بخش دوم: نقش سازمان نظام مهندسی و شهرداری در فرآیند بازرسی آسانسور

علاوه بر سازمان ملی استاندارد ایران، دو نهاد مهم دیگر، یعنی سازمان نظام مهندسی ساختمان و شهرداری، نیز در فرآیند ایمن‌سازی و استانداردسازی آسانسورها نقش دارند که درک وظایف و ارتباط آن‌ها با یکدیگر برای فعالان این حوزه ضروری است.

2.1. نقش سازمان نظام مهندسی ساختمان

• نظارت و هماهنگی: نظام مهندسی در برخی استان‌ها ممکن است بر فعالیت شرکت‌های بازرسی نظارت کند، به‌ویژه اگر بازرسان عضو این سازمان باشند.

• آموزش: نظام مهندسی می‌تواند دوره‌های آموزشی برای ارتقاء سطح فنی مهندسان برگزار کند.

سازمان نظام مهندسی ساختمان بر اساس مبحث 15 قانون مقررات ملی ساختمان، وظیفه نظارت بر اجرا و نصب آسانسور را بر عهده دارد. این نظارت از زمان صدور پروانه ساخت شروع می‌شود و به صورت مستمر تا پایان عملیات ساختمانی ادامه می‌یابد. مهندس ناظر ساختمان مسئولیت دارد که بر تمامی مراحل مربوط به آسانسور، از جمله تعیین مکان چاهک در فونداسیون، اجرای بازشوها در سقف طبقات، نصب قطعات مدفون مانند قلاب و اتصالات شاسی‌ها، آرماتوربندی و بتن‌ریزی کف و بالای چاه، نصب اتصالات شاسی در کف چاهک، شاسی‌کشی آسانسور، دیوارکشی چاه و نصب درب‌ها، نظارت کافی داشته باشد تا از ایمنی و صحت ساختار نصب اطمینان حاصل شود.

با این حال، یک نکته مهم در این تقسیم وظایف وجود دارد: در حالی که سازمان نظام مهندسی مسئولیت نظارت بر اجرا و نصب را بر عهده دارد، مسئولیت صدور مجوز بازرسی و تایید صلاحیت بازرسان به موجب مصوبه‌ای از شورای عالی استاندارد، به سازمان ملی استاندارد ایران محول شده است. به عبارت دیگر، سازمان نظام مهندسی ساختمان، با وجود برخورداری از نیروهای متخصص در این حوزه، نقش اجرایی مستقیمی در صدور پروانه بازرسی آسانسور ندارد. مجوز نصب و اجرای آسانسور توسط اداره صنایع صادر می‌شود و مجوز بازرسان توسط اداره استاندارد صادر می‌گردد.

این تقسیم وظایف نشان می‌دهد که مهندسان و شرکت‌ها باید با هر دو نهاد در تعامل باشند، اما برای جنبه‌های متفاوتی از پروژه آسانسور. تاییدیه مهندس ناظر ساختمان، که یکی از مدارک لازم برای اخذ گواهی استاندارد آسانسور است، نقش حیاتی در فاز ساخت و ساز ایفا می‌کند و پیش‌نیازی برای فرآیند بازرسی نهایی توسط سازمان استاندارد است. این جدایی در مسئولیت‌ها، هرچند ممکن است از دیدگاه سازمان نظام مهندسی به عنوان عدم ایفای نقش اجرایی کامل تلقی شود، اما در عمل به تخصصی شدن وظایف هر نهاد کمک می‌کند. این وضعیت، بر لزوم هماهنگی بین مراحل ساخت و نظارت نظام مهندسی با مراحل بازرسی و استانداردسازی سازمان ملی استاندارد تاکید دارد.

 

2.2. نقش شهرداری و ارتباط آن با پایان کار

• صدور پروانه و پایان‌کار: شهرداری‌ها برای صدور پروانه ساختمان و پایان‌کار، گواهی استاندارد آسانسور را الزامی می‌دانند. این گواهی توسط شرکت‌های بازرسی تأییدشده صادر می‌شود.

• الزامات قانونی: برای ساختمان‌های با بیش از سه طبقه، نصب آسانسور اجباری است. در ساختمان‌های قدیمی، پیش از نصب آسانسور، بازرسی توسط کارشناسان الزامی است .

• اتصال به سامانه بازرسی: سامانه مدیریت بازرسی آسانسور به سیستم‌های شهرداری متصل است، که هماهنگی بین این نهادها را تسهیل می‌کند.

شهرداری‌ها به عنوان نهادهای متولی صدور پروانه ساختمانی و پایان کار، نقش مهمی در تضمین رعایت استانداردهای ایمنی آسانسور ایفا می‌کنند.

الزام ارائه گواهی ایمنی و کیفیت آسانسور به شهرداری:

• مهمترین الزام شهرداری این است که دریافت مجوز پایان کار برای آپارتمان‌های دارای آسانسور، منوط به مراجعه به شهرداری و ارائه “گواهی ایمنی و کیفیت آسانسور” است. این گواهی توسط شرکت‌های بازرسی تایید صلاحیت شده تحت نظارت سازمان ملی استاندارد ایران صادر می‌شود.
• این الزام از سال 1383 اجباری شده است.

قوانین و مقررات شهرداری برای نصب و استانداردسازی آسانسور:

• شهرداری‌ها بر رعایت کامل موارد فنی و ساختاری آسانسورها نظارت دارند، از جمله ظرفیت باری، ابعاد کابین، سرعت و سیستم‌های ایمنی.
• رعایت مقررات مربوط به آسانسورهای مخصوص استفاده افراد با معلولیت یا افراد مسن نیز از الزامات شهرداری است.
• ارائه مستندات فنی و گواهینامه‌های معتبر مربوط به آسانسور و خدمات مرتبط با آن به مراجع ذیصلاح شهرداری ضروری است.
• در ساختمان‌های دارای 3 طبقه یا بیشتر، نصب آسانسور طبق قانون شهرداری الزامی است.
• نصب آسانسور باید بر طبق مجوزهای لازم از سوی شهرداری انجام شود.
• برای ساختمان‌های قدیمی فاقد آسانسور، رعایت قوانین شهرداری و اخذ مجوز نصب از شهرداری الزامی است، به خصوص اگر نصب در بیرون از حریم ساختمان باشد. آسانسورهای هیدرولیکی اغلب به دلیل نیاز به فضای کمتر، گزینه مناسبی برای نصب در ساختمان‌های قدیمی هستند.

جریمه‌ها و تبعات حقوقی عدم رعایت الزامات شهرداری و استاندارد:

• نصب آسانسور بدون مجوز شهرداری تخلف محسوب شده و جریمه‌های مالی در پی دارد.
• ساختمان‌هایی که آسانسور آن‌ها بدون مجوز نصب شده است، در زمان فروش در زمینه دریافت پروانه ساختمان و گواهی عدم خلاف با مشکل مواجه می‌شوند.
• در صورت عدم دریافت گواهینامه سالیانه استاندارد و عدم انجام سرویس و نگهداری دوره‌ای، مدیر و ساکنان ساختمان مسئول پرداخت هزینه‌ها و خسارات ناشی از حوادث احتمالی خواهند بود.
• بیمه حوادث به آسانسورهایی که بدون مجوز شهرداری نصب شده‌اند، تعلق نمی‌گیرد.
• مسئولیت مستقیم حوادث و سوانح احتمالی آسانسورهای فاقد تاییدیه ایمنی بر عهده مالکین، بهره‌برداران و شرکت‌های سرویس و نگهداری است.

نکات تکمیلی

• استانداردهای اجباری: از سال ۱۳۸۲، تمامی آسانسورهای نصب‌شده باید مطابق استانداردهای ملی باشند. این استانداردها به‌طور دوره‌ای به‌روزرسانی می‌شوند.

• بیمه‌نامه: برای صدور گواهی استاندارد، بیمه‌نامه یک‌ساله آسانسور الزامی است.

• بازرسی ادواری: شرکت‌های بازرسی باید سالانه بازرسی ادواری انجام دهند و گواهی جدید صادر کنند.

• استعلام وضعیت ایمنی آسانسور: مالکان می‌توانند با ارسال کد ملی ۱۰ رقمی آسانسور به شماره ۱۰۰۰۲۵۱۷، وضعیت ایمنی آسانسور را استعلام کنند.

الزامات فنی استانداردها، دستورالعمل‌های ملی و قوانین حاکم بر بازرسی آسانسور

ایمنی آسانسور در ایران براساس استانداردهای ملی اجباری تعریف می‌شود. مهم‌ترین آنها عبارتند از استاندارد ملی ایران شماره ۱-۶۳۰۳ (مقررات ایمنی ساختار و نصب آسانسور – قسمت ۱: آسانسورهای برقی) و ۲-۶۳۰۳ (ایمنی و ساخت آسانسورهای هیدرولیکی). علاوه بر این، استانداردهای اجزای مختلف آسانسور نیز مشخص شده‌اند: به عنوان مثال ISIRI 7985 مربوط به قفل‌های ایمنی در (قابلیت‌ها و روش آزمون)، 7987 مربوط به ترمز ایمنی، 7988 مربوط به گاورنر، و 7986 مربوط به ضربه‌گیرها هستند. استانداردهای دیگری از قبیل 13971 (ویژگی‌های سیم بکسل آسانسور)، 13975 (روش‌شناسی ارزیابی خطر و کاهش آن)، به‌علاوه استانداردهای گوناگون مرتبط با ظرفیت کابین و شرایط اضطراری نیز باید رعایت شود. تمامی این استانداردها به همراه مقررات ملی ساختمان (مبحث ۱۵) به عنوان ضوابط قانونی لازم‌الاجرا در بازرسی آسانسور مدنظر قرار می‌گیرند

علاوه بر استانداردهای فوق، سازمان ملی استاندارد دستورالعمل‌های خاصی را نیز تصویب کرده است؛ برای نمونه «دستورالعمل صدور تأییدیه ایمنی آسانسورهای برقی» (مصوب ۱۳۸۳ با آخرین تجدیدنظر ۱۳۹۵) جزو مدارک رسمی است که نحوه بازرسی و صدور گواهی‌نامه را تشریح می‌کند. سازمان استاندارد ایران براساس قانون تقویت نظام استاندارد (مصوب ۱۳۹۶) می‌تواند اجرای این استانداردها و دستورالعمل‌ها را برای تجهیزات پرخطر از جمله آسانسور، اجباری اعلام نماید. در نهایت، قوانین مربوط به ساخت و نصب آسانسور در آیین‌نامه اجرایی قانون نظام مهندسی و مقررات ملی ساختمان نیز کلیه جوانب فنی و اجرایی را تحت پوشش قرار می‌دهند. هر شرکت بازرسی موظف است با آگاهی کامل از این استانداردها و قوانین ملی، گزارش بازرسی خود را تنظیم و به سازمان استاندارد ارائه دهد تا گواهی ایمنی آسانسور مطابق ضوابط معتبر صادر شود.

نتیجه‌گیری

برای مهندسان و شرکت‌های فنی، توصیه می‌شود که رویکردی فعالانه در پیش گیرند:

1. سرمایه‌گذاری در صلاحیت: اطمینان از اینکه پرسنل فنی دارای مدارک تحصیلی مرتبط، سابقه کار کافی و گواهینامه‌های آموزشی تخصصی معتبر از مراکز مورد تایید سازمان ملی استاندارد هستند.
2. آشنایی با استانداردها: تسلط کامل بر استانداردهای ملی آسانسورهای کششی (1-6303) و هیدرولیکی (2-6303) و آگاهی از تغییرات و الزامات جدید، به ویژه برای آسانسورهای هیدرولیکی.
3. مدیریت فرآیند اداری: برنامه‌ریزی دقیق برای مراحل ثبت درخواست، تکمیل مدارک، پرداخت هزینه‌ها و پیگیری بازرسی‌ها از طریق سامانه مدیریت بازرسی آسانسور سازمان ملی استاندارد.
4. هماهنگی با نهادها: درک دقیق نقش‌های سازمان نظام مهندسی (نظارت بر اجرا و تاییدیه مهندس ناظر) و شهرداری (الزامات پایان کار و مقررات ساختمانی) و هماهنگی موثر با این نهادها.
5. شفافیت مالی: با توجه به نوسانات و تفاوت‌ها در هزینه‌های بازرسی، استعلام دقیق تعرفه‌ها از شرکت‌های بازرسی معتبر و مقایسه آن با تعرفه‌های رسمی سازمان استاندارد، برای جلوگیری از هزینه‌های غیرضروری.

در نهایت، رعایت این الزامات نه تنها یک تعهد قانونی، بلکه یک سرمایه‌گذاری حیاتی در ایمنی و پایداری زیرساخت‌های ساختمانی کشور است.