گیر کردن آسانسور بین طبقات: راهنمای جامع پیشگیری و اقدامات اضطراری
اگر در آسانسور گیر کردیم چی کار کنیم؟ گیر کردن در آسانسور شاید کابوس خیلی ها باشه. در این مقاله سعی داریم خیلی دقیق و جامع به این موضوع بپردازیم و ببینم دلایل توقف ناگهانی آسانسور بین طبقات چی هست و چطور میتونیم جلوش رو بگیرم و اگر خدایی نکرده گیر کردیم چه کار بکنیم.
اگر حوصله خواندن مقاله را ندارید میتوانید پادکست و فایل صوتی همین مقاله را گوش بدهید :
علل اصلی توقف آسانسور بین طبقات
1-مشکلات تغذیه برق و نوسانات
قطع شدن برق یا نوسانات برق از علل مهم توقف آسانسور محسوب می‌شود. نوسانات شدید و قطع برق می‌تواند نه تنها باعث توقف فوری آسانسور شود، بلکه در صورت تکرار، به تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی آسیب جدی وارد کند.
سیستم‌های مدرن آسانسور به برق پایدار و با کیفیت نیاز دارند. نوسانات ولتاژ، قطعی‌های مکرر، یا مشکلات در سیستم زمین‌بندی ساختمان می‌تواند باعث عملکرد غیرطبیعی سیستم کنترل شود. علاوه بر این، در هنگام قطع برق، اگر آسانسور مجهز به سیستم تغذیه اضطراری نباشد، ممکن است بین طبقات متوقف شود و مسافران در آن گیر بمانند. برخی از آسانسورهای قدیمی‌تر نیز نسبت به تغییرات برق حساس‌تر هستند و ممکن است با کوچک‌ترین نوسان، سیستم‌های ایمنی آنها فعال شده و آسانسور متوقف شود.
علل اصلی توقف آسانسور بین طبقات
2-مشکلات نصب و راه‌اندازی غیراصولی
نصب و اجرای آسانسور فرآیندی چندمرحله‌ای و تخصصی است که هر بخش آن باید توسط مهندسان متخصص در آن حوزه اجرا شود. رعایت دقیق استانداردها و الزامات فنی در این مرحله ضروری می‌باشد. هرگونه سهل‌انگاری در این موارد و عدم رعایت اصول در مراحل نصب، می‌تواند زمینه‌ساز بروز اشکالات و خرابی‌های متعدد در آینده شود و باعث شود که آسانسور متوقف شود.
مشکلات نصب غیراصولی شامل موارد متعددی مانند عدم تراز صحیح کابین، نصب نادرست سیستم کابل‌کشی، عدم رعایت فاصله‌های استاندارد بین قطعات، و تنظیم نامناسب سیستم‌های ایمنی است. این مشکلات معمولاً در ابتدای راه‌اندازی ظاهر نمی‌شوند، اما با گذشت زمان و استفاده مکرر، منجر به عملکرد غیرطبیعی آسانسور و در نهایت توقف آن می‌گردند. علاوه بر این، عدم انجام تست‌های کافی پس از نصب می‌تواند مشکلات پنهان را آشکار نکند که بعداً به مشکلات جدی تبدیل می‌شوند.
3-استفاده از قطعات بی‌کیفیت و غیراصل یا عدم سازگاری قطعات با یکدیگر
استفاده از قطعات غیراصلی و بی‌کیفیت در سیستم آسانسور، نه تنها طول عمر مفید آسانسور را به طور چشمگیری کاهش می‌دهد، بلکه احتمال خرابی آسانسور، از کار افتادن زودهنگام و توقف آسانسور را نیز افزایش می‌دهد. علاوه بر کیفیت قطعات باید به هماهنگی بین آنها نیز توجه کرد، یعنی با توجه به ظرفیت و سرعت مورد نیاز برای آسانسور، موتور آسانسور، سیستم محرکه و سایر قطعات مکانیکال و الکتریکی باید به نوعی انتخاب شوند که در کنار یکدیگر به درستی کار کنند.
قطعات بی‌کیفیت معمولاً دارای مقاومت کمتری در برابر فشار، حرارت و استفاده مکرر هستند. این موضوع باعث می‌شود که این قطعات زودتر از موعد مقرر خراب شوند و عملکرد کلی سیستم را مختل کنند. همچنین، عدم سازگاری قطعات مختلف با یکدیگر می‌تواند منجر به ایجاد ارتعاش، سر و صدای غیرطبیعی، و در نهایت آسیب‌های جدی به سیستم شود. مثلاً استفاده از موتوری با قدرت نامناسب برای وزن کابین و بار آن، یا استفاده از کابل‌هایی با مقاومت کم، می‌تواند منجر به مشکلات عملکردی جدی گردد.
4-مشکلات فنی و مکانیکی
آسانسور به کمک یک موتور و سیستم‌های مکانیکی حرکت می‌کند. خرابی در هر یک از اجزای مکانیکی می‌تواند باعث توقف آسانسور شود. خرابی موتور یا سیستم محرکه آسانسور، مشکلات در گیربکس یا سیستم‌های انتقال قدرت، و مشکلات در سیستم هیدرولیک یا وزنه‌ها از جمله علل رایج توقف آسانسور محسوب می‌شوند
سیستم‌های مکانیکی آسانسور بسیار پیچیده و حساس هستند و نیازمند تعمیر و نگهداری منظم می‌باشند. موتور آسانسور باید قادر به تحمل بار مکرر و متغیر باشد، و هرگونه کاهش کارایی آن می‌تواند منجر به عدم توانایی حمل بار یا توقف ناگهانی شود. گیربکس نیز نقش حیاتی در تنظیم سرعت و قدرت انتقالی دارد، و خرابی در آن می‌تواند کل سیستم را مختل کند. علاوه بر این، سیستم وزنه متعادل کننده که وظیفه کاهش بار روی موتور را دارد، در صورت خرابی یا عدم تنظیم صحیح، باعث افزایش فشار روی موتور و در نهایت خرابی آن می‌شود.
5-مشکلات الکتریکی و سیستم‌های کنترل
خرابی سیم‌کشی یا دستگاه‌های کنترل، مشکلات در مدارهای کنترل یا پلاتین‌های برق، و خرابی در بردهای الکترونیکی و سنسورها از دیگر علل مهم توقف آسانسور بین طبقات محسوب می‌شوند. سیستم کنترل آسانسور به عنوان مغز متفکر این دستگاه، وظیفه هماهنگی و کنترل تمامی عملکردها را بر عهده دارد.
سیستم‌های الکتریکی مدرن آسانسورها شامل بردهای پیچیده، سنسورهای دقیق، و نرم‌افزارهای کنترلی پیشرفته هستند که هر یک نقش خاصی در عملکرد صحیح دستگاه دارند. خرابی یا عدم کالیبراسیون صحیح سنسورهای موقعیت‌یاب می‌تواند باعث شود آسانسور نتواند موقعیت دقیق خود را تشخیص دهد و در نتیجه بین طبقات متوقف شود. همچنین، مشکلات در سیم‌کشی، اتصالات آزاد، یا آسیب‌های ناشی از رطوبت و حرارت می‌تواند منجر به قطع ارتباط بین اجزای مختلف سیستم و در نهایت توقف آسانسور گردد.
6-مشکلات درب و سیستم‌های قفل
خراب شدن دربها یا سیستم‌های قفل یکی از علل بسیار رایج توقف آسانسور است. گیر کردن آسانسور به این علت است که شرکت‌های سازنده آسانسور با توجه به لزوم عملکرد درست قطعات به جهت ایمنی و سلامتی مسافران، به شکلی آسانسور را برنامه‌ریزی می‌کنند که تا زمانی که مشخص نشود تمامی قطعات عملکرد صحیح دارند، آسانسور شروع به حرکت نکند.
سیستم ایمنی آسانسور دربها، قفل‌ها، سوییچ‌های حد و سایر تجهیزات ایمنی را شامل می‌شود، و اگر هر یک از قطعات در حالت صحیح قرار نداشته باشند، تابلو فرمان اجازه حرکت به آسانسور نمی‌دهد. این مکانیزم ایمنی بسیار مهم است، اما گاهی اوقات مشکلات کوچکی مانند عدم تنظیم صحیح سنسورهای درب، آلودگی یا خرابی قفل‌های مکانیکی، یا مشکلات در موتورهای باز و بسته کننده درب می‌تواند باعث فعال شدن سیستم ایمنی و توقف کامل آسانسور شود.
راهکارهای پیشگیری از توقف ناخواسته آسانسور
1-نصب و راه‌اندازی اصولی
اولین و مهم‌ترین قدم برای پیشگیری از توقف آسانسور، اطمینان از نصب و راه‌اندازی اصولی توسط تکنسین‌های مجرب و مجاز است. انتخاب شرکت معتبر و دارای مجوزهای لازم برای نصب آسانسور بسیار حیاتی است. این شرکت‌ها باید دارای گواهینامه‌های استاندارد بوده و از تکنسین‌های آموزش‌دیده استفاده کنند. برای اطلاع از شرکت های معتبر میتوانید از پلکان کمک بگیرید.
پیش از شروع نصب، باید بررسی کاملی از ساختار ساختمان، ابعاد چاهک آسانسور، و مشخصات فنی مورد نیاز انجام شود. در طول فرآیند نصب، باید تمامی استانداردهای ملی (مانند استاندارد ملی ایران شماره ۱-۶۳۰۳ ) و بین‌المللی رعایت شود و مراحل نصب به دقت کنترل و ثبت گردد. پس از تکمیل نصب، انجام تست‌های جامع شامل تست بار، تست سرعت، تست سیستم‌های ایمنی، و تست عملکرد در شرایط مختلف ضروری است. همچنین، ارائه آموزش کامل به کاربران و مدیر ساختمان در خصوص نحوه استفاده صحیح و نکات ایمنی بسیار مهم است.
2-استفاده از قطعات اصل و با کیفیت و توجه به سازگاری قطعات
برای جلوگیری از توقف زودهنگام آسانسور، باید از قطعات اصل و با کیفیت استفاده کرد. قطعات اصل معمولاً دارای گارانتی بلندمدت بوده و مطابق با استانداردهای بین‌المللی تولید شده‌اند. هنگام انتخاب قطعات، باید به سازگاری آنها با یکدیگر و با مشخصات کلی آسانسور توجه کرد.
مهم است که تمامی قطعات اصلی آسانسور شامل موتور، گیربکس، کابل‌ها، سیستم کنترل، و تجهیزات ایمنی از برندهای معتبر و دارای استاندارد تهیه شوند. علاوه بر این، باید مدارک و گواهینامه‌های مربوط به هر قطعه محفوظ نگهداری شود تا در صورت نیاز به تعمیر یا تعویض، بتوان قطعات سازگار را شناسایی و تهیه کرد. همچنین، نگهداری موجودی قطعات یدکی ضروری می‌تواند در کاهش زمان تعمیر و بازگرداندن سریع آسانسور به وضعیت عادی مؤثر باشد.
3-برنامه سرویس و نگهداری منظم
عدم نگهداری و تعمیرات منظم یکی از علل اصلی خرابی آسانسور است. تنظیم برنامه سرویس منظم توسط تکنسین‌های متخصص می‌تواند بسیاری از مشکلات را پیش از بروز شناسایی و برطرف کند. این برنامه باید شامل بازرسی ماهانه، سرویس فصلی، و بازرسی سالانه جامع باشد.
برنامه نگهداری منظم باید شامل موارد مختلفی مانند روانکاری قطعات متحرک، بررسی و تنظیم سیستم‌های ایمنی، کنترل سایش کابل‌ها و زنجیرها، بازرسی سیستم‌های الکتریکی و الکترونیکی، تست عملکرد موتور و گیربکس، بررسی دربها و قفل‌هایشان، و کنترل کالیبراسیون سنسورها باشد. در طول این بازرسی‌ها، تکنسین باید گزارش کاملی از وضعیت هر قسمت تهیه کرده و در صورت مشاهده علائم سایش یا خرابی، اقدامات لازم را پیشنهاد دهد. همچنین، ثبت مستندات کامل از تاریخچه سرویس‌ها و تعمیرات انجام شده می‌تواند در شناسایی الگوهای خرابی و برنامه‌ریزی بهتر برای نگهداری مؤثر باشد.
4-تقویت سیستم برق و نصب تجهیزات محافظ
برای جلوگیری از مشکلات ناشی از نوسانات برق، نصب تجهیزات محافظ مانند استابلایزر، UPS، و محافظ اضافه جریان ضروری است. این تجهیزات می‌توانند آسانسور را در برابر آسیب‌های ناشی از نوسانات برق محافظت کنند و در مواقع قطع برق، امکان رساندن آسانسور به نزدیک‌ترین طبقه را فراهم کنند.
سیستم تغذیه اضطراری باید قادر به تأمین برق آسانسور برای مدت زمان کافی جهت انتقال ایمن مسافران به نزدیک‌ترین طبقه باشد. همچنین، نصب سیستم‌های نظارت بر کیفیت برق می‌تواند به شناسایی زودهنگام مشکلات برق کمک کند. علاوه بر این، اطمینان از صحیح بودن سیستم اتصالات الکتریکی نیز بسیار مهم است. در مناطقی که قطعی برق مکرر رخ می‌دهد، نصب سیستم ژنراتور اضطراری می‌تواند راه‌حل مناسبی برای حفظ عملکرد آسانسور باشد.
5-آموزش کاربران و رعایت نکات ایمنی
عدم استفاده صحیح توسط کاربران یکی از علل مهم توقف آسانسور است. آموزش کاربران در خصوص نحوه استفاده صحیح از آسانسور، رعایت حداکثر وزن مجاز، و اجتناب از اعمالی که ممکن است به آسانسور آسیب برساند، بسیار مؤثر است. کاربران باید از موارد ممنوعه مانند پریدن در کابین، استفاده از وسایل تیز برای نگه داشتن درب، و حمل بارهای بیش از حد مطلع شوند.
برگزاری جلسات آموزشی برای ساکنان ساختمان، نصب تابلوهای راهنما در کابین و کنار آسانسور، و ارائه دستورالعمل‌های ساده و قابل فهم می‌تواند به کاهش خرابی‌های ناشی از استفاده غیر اصولی کاربران کمک کند. همچنین، آموزش نحوه عمل در شرایط اضطراری و آشنایی با دکمه‌های ایمنی و آژیر اضطراری برای تمامی کاربران ضروری است. مدیران ساختمان نیز باید آموزش‌های لازم را در خصوص نحوه تشخیص علائم اولیه خرابی و زمان مناسب برای تماس با تکنسین ببینند.
5 راه برای مراقبت و عمر بیشتر آسانسور
اقدامات لازم هنگام گیر کردن در آسانسور
1-حفظ آرامش و ارزیابی اولیه وضعیت
اولین و مهم‌ترین اقدام هنگام گیر کردن در آسانسور، حفظ آرامش است. وحشت و هراس تنها باعث تشدید مشکل و ایجاد خطرات اضافی می‌شود. پس از حفظ آرامش، باید وضعیت کلی کابین و مسافران را بررسی کرد تا مطمئن شوید که هیچ کس آسیب ندیده است. سپس باید سعی کرد علت توقف را تا حد امکان شناسایی کرد.
در ابتدا باید چراغ‌های کابین، وضعیت هوا، و عملکرد سیستم تهویه را بررسی کرد. اگر کابین در تاریکی قرار گرفته، معمولاً چراغ اضطراری خودکار روشن می‌شود. مهم است که کاربران درک کنند آسانسورهای مدرن دارای سیستم‌های ایمنی پیشرفته هستند و احتمال سقوط آزاد کابین بسیار کم است. کابین آسانسور به گونه‌ای طراحی شده که حتی در صورت قطع کابل‌ها، سیستم‌های ترمز اضطراری مانع سقوط آن می‌شوند. همچنین، سیستم تهویه معمولاً مستقل از سیستم اصلی کار می‌کند و هوای تازه در دسترس خواهد بود. نترسید هیچ آسانسوری هوابند نیست و این یک افسانه است که هوای داخل آسانسور تمام می شود و فرد خدایی نکرده خفه می شود.
نترسید هیچ آسانسوری هوابند نیست و این یک افسانه است که هوای داخل آسانسور تمام می شود و فرد خدایی نکرده خفه می شود.
2-استفاده از سیستم‌های ارتباطی اضطراری یا عادی
تمامی آسانسورهای مدرن مجهز به سیستم‌های ارتباطی اضطراری هستند که شامل دکمه آژیر، تلفن اضطراری، یا سیستم اینترکام می‌باشد. این سیستم‌ها معمولاً به شرکت نگهداری آسانسور، سیستم مدیریت ساختمان، یا مرکز کنترل اتصال دارند. باید از این سیستم‌ها برای اطلاع‌رسانی سریع استفاده کرد.
هنگام تماس با سیستم اضطراری، باید اطلاعات دقیق شامل آدرس ساختمان، شماره آسانسور، تعداد مسافران، و تا حد امکان موقعیت تقریبی کابین (بین کدام طبقات) ارائه داد. مهم است که در طول تماس آرام و واضح صحبت کرد تا اطلاعات به درستی منتقل شود.
اگر تلفن اضطراری کار نمی‌کند، می‌توان از تلفن همراه استفاده کرد، اما باید توجه داشت که در برخی ساختمان‌ها ممکن است آنتن‌دهی ضعیف باشد. در چنین مواردی، ارسال پیامک یا استفاده از برنامه‌های پیام‌رسان می‌تواند مؤثر باشد.
3-اقدامات ایمنی حین انتظار
در طول انتظار برای نجات، باید اقدامات ایمنی خاصی را رعایت کرد. مهم‌ترین نکته این است که هرگز نباید سعی کرد خودتان از کابین خارج شوید یا دربها را به زور باز کنید. کابین ممکن است بین دو طبقه متوقف شده باشد و تلاش برای خروج می‌تواند منجر به سقوط یا آسیب جدی شود. همچنین نباید روی سقف کابین بروید یا سعی کنید از درب‌های بالایی خارج شوید.
اگر چندین نفر در کابین حضور دارند، باید فضا را به گونه‌ای تقسیم کرد که همه راحت باشند و هوای کافی در دسترس همگان قرار گیرد. در صورت وجود افراد مسن، کودکان، یا افراد با مشکلات تنفسی، باید توجه ویژه‌ای به آنها شود و در صورت نیاز، موقعیت‌شان در تماس اضطراری اعلام شود. مهم است که حین انتظار، فعالیت‌های فیزیکی سنگین انجام ندهید تا مصرف اکسیژن کاهش یابد. همچنین، در صورت احساس تنگی نفس یا سرگیجه، باید نشسته یا دراز بکشید و تنفس عمیق انجام دهید.
هرگز سعی نکنید خودتان از کابین خارج شوید یا دربها را به زور باز کنید.همچنین نباید روی سقف کابین بروید یا سعی کنید از درب‌های بالایی خارج شوید.
اقدامات پس از نجات
1-مسدودسازی آسانسور تا استفاده بعدی
پس از خروج از آسانسور، مهم است که کابین را برای استفاده بعدی مسدود کنید تا سایر افراد در معرض خطر قرار نگیرند. معمولاً باید آسانسور را خاموش کرد یا علامت “خارج از سرویس” روی آن نصب نمود. سپس باید سریعاً با شرکت نگهداری آسانسور تماس گرفته و مشکل را گزارش داد تا تکنسین متخصص برای بررسی و رفع مشکل اعزام شود.
2-بررسی پزشکی و مشاوره افراد گیر کرده در آسانسور
اگر کسی در طول این تجربه احساس ناراحتی جسمی یا روحی کرده، باید مورد بررسی پزشک قرار گیرد. گاهی اوقات استرس و فشار روانی ناشی از گیر کردن در فضای محدود می‌تواند اثرات طولانی‌مدت داشته باشد. همچنین، باید گزارش کاملی از واقعه تهیه کرد که شامل زمان توقف، علت احتمالی، وضعیت کابین، و نحوه نجات باشد. این اطلاعات می‌تواند برای بررسی علت خرابی و پیشگیری از تکرار آن مفید باشد.
نتیجه‌گیری
توقف آسانسور بین طبقات مشکلی پیچیده است که می‌تواند علل مختلف فنی، مکانیکی، الکتریکی و حتی انسانی داشته باشد. شناخت دقیق این علل و اتخاذ راهکارهای پیشگیری مناسب می‌تواند به طور قابل توجهی احتمال بروز این مشکل را کاهش دهد. نصب اصولی، استفاده از قطعات باکیفیت، نگهداری منظم، و آموزش کاربران از مهم‌ترین اقدامات پیشگیری محسوب می‌شوند.
در عین حال، آمادگی برای مواجهه با شرایط اضطراری و دانستن نحوه عمل صحیح هنگام گیر کردن در آسانسور برای همه کاربران ضروری است. حفظ آرامش، استفاده صحیح از سیستم‌های اضطراری، و رعایت نکات ایمنی می‌تواند تجربه ناخوشایند گیر کردن در آسانسور را به حداقل برساند و از بروز خطرات جدی جلوگیری کند. مدیریت صحیح و جامع آسانسورها نیازمند همکاری تمامی ذینفعان شامل سازندگان، نصب‌کنندگان، شرکت‌های نگهداری، مدیران ساختمان و کاربران است تا بتوان از این وسیله حیاتی حمل و نقل به طور ایمن و مطمئن استفاده کرد.
