بنزین، به‌عنوان یک کالای استراتژیک و خون جاری در شریان‌های اقتصاد، نقشی فراتر از یک سوخت ساده برای وسایل نقلیه دارد. هرگونه تغییر در قیمت این حامل انرژی، به صورت یک موج ، بخش‌های اقتصادی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. صنعت ساختمان، آسانسور و پله برقی نیز از این مسئله مستثنی نیستند. در این مطلب ، ابتدا همه موارد مربوط به بنزین را بررسی کرده و سپس به صورتی بسیار کوتاه و مختصر موضوع اثر افزایش قیمت بنزین بر صنعت ساختمان را بررسی می کنیم.
آخرین به روز رسانی ها درباره افزایش قیمت بنزین
به روزرسانی 21 آبان 1404 ( بنزین سه نرخی و قیمت سهمیه سوم بنزین ) :
فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت : سهمیۀ اول و دوم یعنی ۳۰ لیتر و ۶۰ لیتر با قیمت فعلی سرجای خودش می‌ماند اما تصمیمی که برای بنزین گرفته میشود، اول در مناطق آزاد اجرا میشود و برای خودروهای لوکس.
اخیرا برخی نمایندگان مجلس نرخ ۷۵۰۰ تومان را برای نرخ سوم بنزین اعلام کرده‌اند. گفتنی است، همچنین، برخی رسانه‌ها اخباری غیررسمی درباره نرخ سوم بنزین پنج هزار تومانی نیز منتشر کرده‌اند.
چرا قیمت بنزین افزایش می یابد؟
افزایش قیمت بنزین در ایران معلول چندین عامل پیچیده است:
- جبران کسری بودجه دولت: بخش بزرگی از بودجه عمومی کشور به درآمدهای نفتی وابسته است. در شرایط تحریم های ظالمانه وارده به ایران و نوسانات قیمت جهانی نفت، دولت‌ها برای تأمین هزینه‌های جاری خود با کسری بودجه مواجه می‌شوند. افزایش قیمت حامل‌های انرژی از جمله بنزین، یکی از سریع‌ترین و در دسترس‌ترین راه‌ها برای افزایش درآمدهای دولت و جبران این کسری است.
- هدفمندسازی یارانه‌ها: قیمت بنزین در ایران به طور سنتی بسیار پایین‌تر از قیمت‌های جهانی و حتی کشورهای همسایه است. این اختلاف قیمت به معنای پرداخت یارانه پنهان هنگفت از سوی دولت است. دولت‌ها با هدف “هدفمند کردن یارانه‌ها” و توزیع عادلانه‌تر منابع، اقدام به افزایش قیمت بنزین می‌کنند تا این یارانه را به صورت نقدی یا در قالب خدمات دیگر به اقشار هدفمند جامعه پرداخت کنند.
- کنترل مصرف و قاچاق: تفاوت قیمت فاحش قیمت بنزین ایران با کشورهای همسایه، انگیزه‌ی بالایی برای قاچاق سوخت ایجاد کرده که خروج سرمایه ملی را به همراه دارد. افزایش قیمت یکی از ابزارها برای کاهش صرفه اقتصادی قاچاق است.
- ملاحظات زیست‌محیطی: مصرف بالای بنزین، به ویژه بنزین با کیفیت پایین، یکی از دلایل اصلی آلودگی هوا در کلان‌شهرهاست. افزایش قیمت می‌تواند به عنوان یک سیاست بازدارنده، مردم را به استفاده کمتر از خودروی شخصی و روی آوردن به حمل‌ونقل عمومی یا استفاده از خودروهای کم‌مصرف‌تر تشویق کند.
چه سالی بنزین گران شد؟
ممکن است یک نفر بپرسد که قبلا (( چه تاریخی بنزین گرون شد؟ )) . مهم‌ترین افزایش قیمت‌های بنزین در تاریخ معاصر ایران در تاریخ‌های زیر رخ داده است:
- تیر ماه ۱۳۸۶: با اجرای طرح سهمیه‌بندی، بنزین دو نرخی شد. بنزین سهمیه‌ای با قیمت ۱۰۰ تومان و بنزین آزاد با قیمت ۴۰۰ تومان عرضه شد.
- آذر ماه ۱۳۸۹: در فاز اول قانون هدفمند کردن یارانه‌ها، قیمت بنزین سهمیه‌ای به ۴۰۰ تومان و بنزین آزاد به ۷۰۰ تومان افزایش یافت.
- اردیبهشت ۱۳۹۳: در فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها، قیمت بنزین سهمیه‌ای به ۷۰۰ تومان و بنزین آزاد به ۱۰۰۰ تومان افزایش یافت.
- خرداد ۱۳۹۴: با حذف بنزین سهمیه‌ای، بنزین تک‌نرخی و با قیمت ۱۰۰۰ تومان عرضه شد.
- ۲۴ آبان ۱۳۹۸: در تصمیمی ناگهانی، بنزین مجدداً سهمیه‌بندی شد. قیمت بنزین سهمیه‌ای (۶۰ لیتر در ماه برای خودروهای شخصی) به ۱۵۰۰ تومان و قیمت بنزین آزاد به ۳۰۰۰ تومان افزایش یافت. این ساختار قیمتی تا به امروز (آبان ۱۴۰۴) پابرجا مانده است.
آیا در سال ۱۴۰۴ بنزین گران میشود؟
در یک کلام طبق گفته دبیر کمیسیون انرژی مجلس پاسخ خیر است. طبق گفته های رضا سپهوند ،دبیر کمیسیون انرژی مجلس، در گفت‌وگو با خبرآنلاین اعلام کرد: «در لایحه بودجه ۱۴۰۴ برنامه‌ای برای افزایش قیمت بنزین وجود ندارد، اما دولت برای سال آینده طرحی را بررسی می‌کند که در صورت تصویب، از سال ۱۴۰۵ اجرایی میشود.»
با توجه به روندهای موجود، می‌توان بیان داشت که :
- احتمال بالا برای افزایش قیمت: با توجه به عواملی مانند تورم مزمن، نیاز دولت به منابع درآمدی پایدار، فشار برای کاهش قاچاق سوخت و لزوم کنترل مصرف، بسیاری از کارشناسان اقتصادی معتقدند که دولت در نهایت ناگزیر به افزایش قیمت بنزین خواهد بود. این افزایش ممکن است به صورت تدریجی یا در قالب تغییر در نظام سهمیه‌بندی (مثلاً کاهش سهمیه نرخ اول و افزایش سهمیه نرخ دوم) صورت گیرد.
- ملاحظات اجتماعی و سیاسی: افزایش قیمت بنزین همواره با حساسیت‌های اجتماعی و سیاسی بالایی همراه بوده است (مانند تجربه آبان ۱۳۹۸). به همین دلیل، دولت‌ها معمولاً در اجرای این سیاست با احتیاط عمل می‌کنند و ممکن است آن را تا زمان فراهم شدن شرایط اجتماعی مناسب به تعویق بیندازند.
- بررسی در لوایح بودجه: تصمیم‌گیری نهایی در این مورد معمولاً در زمان تدوین و تصویب لایحه بودجه سالانه (در این مورد، بودجه سال ۱۴۰۵) مشخص میشود. باید منتظر ماند و دید که دولت و مجلس در لایحه بودجه چه تصمیمی در این خصوص اتخاذ خواهند کرد.
نتیجه‌گیری: در حالی که هیچ اعلام رسمی مبنی بر افزایش قیمت بنزین در سال ۱۴۰۴ وجود ندارد، اما فشارهای اقتصادی احتمال وقوع آن را در آینده نزدیک (چه در اواخر سال ۱۴۰۴ و چه در سال ۱۴۰۵) بالا می‌برد.
سهمیه بندی بنزین از چه تاریخی شروع شد؟
خوب ممکن است بپرسید که سهمیه بندی بنزین از چه سالی شروع شد؟ اولین دوره گسترده سهمیه‌بندی بنزین در ایران پس از انقلاب، از تیر ماه سال ۱۳۸۶ شمسی آغاز شد.
آیا قیمت بنزین افزایش می یابد ؟
همانطور که در بخش مربوط به سال ۱۴۰۴ توضیح داده شد، با توجه به متغیرهای اقتصادی کلان کشور، افزایش قیمت بنزین در آینده یک گزینه محتمل و همواره روی میز دولت‌هاست. اما زمان دقیق اجرای آن به تصمیمات سیاسی و شرایط اجتماعی بستگی دارد.
افزایش قیمت بنزین از چه تاریخی ؟
ممکن است بپرسید که افزایش قیمت بنزین از چه تاریخی شروع می شود ؟ در حال حاضر هیچ تاریخ رسمی و قطعی برای افزایش قیمت بنزین در آینده اعلام نشده است. هرگونه خبری در این مورد در حد گمانه‌زنی و تحلیل است و باید منتظر اطلاعیه‌های رسمی از سوی دولت یا شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ماند.
بعد از گران شدن بنزین چه چیزهایی گران می شود؟
تجربه نشان داده است که پس از افزایش قیمت بنزین، به ترتیب یک دومینوی افزایش قیمت در کالاها و خدمات زیر رخ می‌دهد:
- کرایه حمل و نقل: اولین و سریع‌ترین اثر، افزایش کرایه تاکسی‌ها، وانت‌بارها، آژانس‌ها و کرایه حمل کالا توسط کامیون‌هاست.
- میوه و تره‌بار: به دلیل وابستگی شدید به حمل‌ونقل روزانه، قیمت این اقلام به سرعت افزایش می‌یابد.
- کالاهای اساسی و مصرفی: هزینه حمل مواد غذایی و کالاهای مصرفی از کارخانه به مراکز توزیع و فروشگاه‌ها افزایش یافته و این افزایش به مصرف‌کننده نهایی منتقل میشود.
- مصالح ساختمانی: همانطور که در ابتدای این مطلب توضیح داده شد، این بخش نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
- قیمت خدمات: خدماتی که نیازمند تردد هستند (مانند تعمیرات، نظافت، سرویس‌های در محل) هزینه ایاب و ذهاب را به فاکتور خود اضافه می‌کنند.
- قیمت تمام شده تولیدات صنعتی: هزینه حمل مواد اولیه به کارخانه‌ها و توزیع محصولات نهایی، قیمت تمام شده را بالا می‌برد.
قیمت خودرو بعد از افزایش قیمت بنزین چه تغییری می کند؟
تأثیر افزایش قیمت بنزین بر بازار خودرو دوگانه است:
- کاهش تقاضا برای خودروهای پرمصرف: تقاضا برای خودروهای بنزینی پرمصرف، به خصوص خودروهای قدیمی و یا خودروهای با حجم موتور بالا، کاهش می‌یابد. این امر می‌تواند منجر به کاهش نسبی قیمت این دسته از خودروها در بازار دست دوم شود.
- افزایش تقاضا برای خودروهای کم‌مصرف و دوگانه‌سوز: تمایل بازار به سمت خرید خودروهای کم‌مصرف، خودروهای دوگانه‌سوز (CNG) و در صورت وجود، خودروهای هیبریدی و برقی افزایش می‌یابد. این افزایش تقاضا می‌تواند قیمت این نوع خودروها را بالا ببرد.
- اثر تورم عمومی: در بلندمدت، تورم عمومی ناشی از گرانی بنزین، باعث افزایش قیمت تمام شده تولید خودرو (به دلیل گرانی قطعات، حمل‌ونقل و …) شده و نهایتاً منجر به افزایش قیمت خودروهای صفر کیلومتر در کارخانه و بازار میشود.
تاثیر افزایش قیمت بنزین بر طلا
ارتباط بین قیمت بنزین و طلا مستقیم نیست، بلکه از طریق متغیرهای واسطه‌ای مانند تورم و نرخ ارز صورت می‌گیرد:
- پناهگاه امن در برابر تورم: افزایش قیمت بنزین معمولاً منجر به افزایش نرخ تورم عمومی در کشور میشود. در شرایط تورمی، مردم برای حفظ ارزش پول خود به سمت بازارهای امن مانند طلا، سکه و ارز هجوم می‌برند. این افزایش تقاضا، قیمت طلا را در بازار داخلی بالا می‌برد.
- اثر بر نرخ ارز: اگر افزایش قیمت بنزین خدای نکرده به ناآرامی‌های اجتماعی یا افزایش قابل توجه تورم منجر شود، می‌تواند باعث افزایش تقاضا برای دلار شود. از آنجایی که قیمت طلا در ایران تابعی از قیمت جهانی اونس طلا و نرخ دلار در بازار آزاد است، هرگونه افزایش در نرخ دلار مستقیماً قیمت طلا و سکه را افزایش خواهد داد.
سوالات پرتکرار درباره سهمیه بنزین
سهمیه بنزین آزاد چقدر است؟
سهمیه بنزین آزاد محدودیتی ندارد. پس از اتمام سهمیه نرخ اول (۱۵۰۰ تومانی)، هر فردی می‌تواند با کارت سوخت شخصی خود به هر میزان که نیاز دارد، بنزین آزاد با نرخ دوم (۳۰۰۰ تومانی) خریداری کند. البته در شرایط خاص مانند جنگ تحمیلی 12 روزه، سهمیه هر بار سوخت‌گیری با کارت سوخت جایگاه‌ها از ۳۰ لیتر به ۱۵ لیتر و برای کارت‌های سوخت شخصی از ۶۰ لیتر به ۲۵ لیتر کاهش یافت.
قیمت بنزین با کارت سوخت چقدر است؟
با کارت سوخت شخصی، قیمت بنزین به صورت دو نرخی محاسبه میشود (بر اساس نرخ‌های آبان ۱۳۹۸):
-
نرخ اول (سهمیه‌ای): لیتری ۱۵۰۰ تومان
-
نرخ دوم (آزاد): لیتری ۳۰۰۰ تومان
سهمیه بنزین در چه تاریخی واریز می شود؟
سهمیه بنزین ماهانه، رأس ساعت صفر بامداد روز اول هر ماه به کارت‌های سوخت واریز میشود.
چقدر از سهمیه بنزین ذخیره میشود؟
بر اساس قوانین فعلی، سهمیه بنزین خودروهای شخصی تا ۶ ماه و حداکثر به میزان ۳۶۰ لیتر (۶ ماه × ۶۰ لیتر) در کارت سوخت قابل ذخیره است. اگر پس از ۶ ماه از این سهمیه استفاده نشود، سهمیه ماه‌های قدیمی‌تر به صورت خودکار می‌سوزد.
سهمیه بنزین ۳۰۰۰ تومانی چقدر است؟
بنزین ۳۰۰۰ تومانی، بنزین آزاد است و سهمیه‌ای برای آن وجود ندارد؛ یعنی محدودیت حجمی برای خرید آن با کارت سوخت شخصی وجود ندارد. معمولاً منظور از “سهمیه بنزین ۳۰۰۰ تومانی” همان بنزینی است که در کارت جایگاه‌داران برای مصارف اضطراری وجود دارد که میزان آن محدود است.
از کجا بفهمیم سهمیه بنزین واریز شده؟
واریز سهمیه به صورت خودکار در ساعت و تاریخ مشخص (اول هر ماه) انجام میشود. برای اطلاع از مانده سهمیه خود می‌توانید هنگام سوخت‌گیری، آن را متوجه شوید.
آیا سهمیه کارت سوخت می سوزد؟
بله. همانطور که ذکر شد، سهمیه هر ماه تنها تا ۶ ماه بعد اعتبار دارد و پس از آن، سهمیه‌های استفاده نشده از ماه‌های قدیمی‌تر حذف (اصطلاحاً “سوخته”) میشود.
ماشین صفر چقدر بنزین دارد؟
خودروهای صفر کیلومتر در هنگام تحویل از کارخانه معمولاً بنزینی ندارند. سهمیه بنزین این خودروها پس از صدور کارت سوخت و از ابتدای ماه بعد از صدور، به کارتشان واریز میشود. هر چند که اگر کمی اخبار ایران در دهه نود را مرور کنیم می بینیم که ظاهرا قبلا خودروسازان در خودروهایشان بنزین می ریختند .
چگونه با کارت بانکی بنزین بزنیم؟
در حال حاضر (آبان ۱۴۰۴) امکان سوخت‌گیری مستقیم با کارت بانکی وجود ندارد. فرآیند سوخت‌گیری به این صورت است:
- ابتدا باید کارت سوخت خود را وارد دستگاه کنید.
- پس از شناسایی کارت و وارد کردن رمز (در صورت وجود)، نازل را برداشته و سوخت‌گیری می‌کنید.
- پس از پایان سوخت‌گیری و قرار دادن نازل در جای خود، مبلغ نهایی روی صفحه نمایش داده میشود.
- در این مرحله، باید با استفاده از کارت بانکی خود و کشیدن آن در دستگاه کارتخوان (POS) متصل به پمپ، هزینه سوخت را پرداخت کنید.
قانون جدید سهمیه بندی بنزین
تا تاریخ امروز (۱۴ آبان ۱۴۰۴)، قانون جدیدی جایگزین مصوبه آبان ۱۳۹۸ نشده است. همان سیستم دو نرخی (سهمیه‌ای ۱۵۰۰ تومانی و آزاد ۳۰۰۰ تومانی) همچنان پابرجاست. طرح‌هایی مانند “تخصیص بنزین به هر کد ملی به جای هر خودرو” در گذشته مطرح شده اما هنوز به مرحله اجرا نرسیده است.
اطلاعات عمومی در مورد بنزین
رتبه ایران در تولید بنزین :
ایران یکی از تولیدکنندگان بزرگ بنزین در منطقه و جهان است. رتبه دقیق ایران در جهان متغیر است اما معمولاً در میان ۱۰ تا ۱۵ تولیدکننده برتر جهان قرار دارد. طبق آمار EIA ، ایران در سال 2023 در تولید «نفت و سایر مایعات» رتبه 9 جهان را داشته است و از نظر ظرفیت پالایش نیز در محدوده حدود رتبه 12 تا 14 جهان قرار می‌گیرد. طبق خبر منتشر شده در خبرگزاری مهر، ایران به ظرفیت تولید بنزین ۱۱۴ میلیون لیتر روزانه رسیده است.
بزرگترین تولید کننده بنزین در جهان :
ایالات متحده آمریکا با فاصله بسیار زیاد، بزرگترین تولیدکننده بنزین در جهان است و پس از آن کشورهایی مانند چین، هند، روسیه و ژاپن قرار دارند.
- میانگین تولید روزانه بنزین: حدود ۹ تا ۱۰ میلیون بشکه در روز
- سهم از کل پالایش جهانی: حدود ۴۵٪ از تولید بنزین جهان
- آمریکا با برخورداری از پالایشگاه‌های بسیار پیشرفته مانند Motiva، ExxonMobil، و Marathon Petroleum، نه‌تنها نیاز داخلی خود را تأمین می‌کند بلکه بزرگترین صادرکننده بنزین در جهان نیز محسوب میشود.
- تمرکز اصلى تولید در Texas، Louisiana و Illinois است.
مصرف روزانه بنزین ایران چقدر است؟
مصرف روزانه بنزین در ایران بسته به فصل، تعطیلات و شرایط اقتصادی متغیر است. اما به طور میانگین، این رقم در سال‌های اخیر بین ۱۱۰ تا ۱۳۰ میلیون لیتر در روز در نوسان بوده است.
مصرف سالانه بنزین در ایران :
با احتساب میانگین مصرف روزانه حدود ۱۲۰ میلیون لیتر، مصرف سالانه بنزین در ایران به رقمی بالغ بر ۴۳ میلیارد لیتر می‌رسد.
نمودار مصرف بنزین در ایران :
نمودار مصرف بنزین در ایران در دو دهه گذشته یک روند کلی صعودی داشته است. این نمودار قله‌های مصرف را در ایام تعطیلات نوروز و سفرهای تابستانی نشان می‌دهد. پس از افزایش قیمت در سال ۱۳۹۸، یک افت موقت در مصرف مشاهده شد، اما با گذشت زمان، روند مصرف مجدداً صعودی شده و رکوردهای جدیدی را ثبت کرده است.
طبق خبر مندرج در سایت خبر آنلاین و نمودار زیر که در همان مطلب مندرج شده است از سال 55 تا 93 یک رشد نسبتا پایدار در مصرف بنزین وجود داشته است. همینطور طبق خبر مندرج پیرامون مصرف متوسط روزانه بنزین ، به ترتیب عدد مصرف رزوانه در سال 1401 حدود 107 میلیون لیتر، سال 1402 روزانه حدود 114 میلیون لیتر، سال 1403 روزانه حدود 121 میلیون لیتر و در سال 1404 به طور متوسط روزانه حدود 131 میلیون لیتر بوده است.
سرانه مصرف بنزین در جهان :
سرانه مصرف بنزین در جهان بسیار متفاوت است. در کشورهای توسعه‌یافته با سیستم حمل‌ونقل عمومی قوی، این سرانه پایین‌تر و در کشورهایی مانند آمریکا و کشورهای حاشیه خلیج فارس، بالاتر است. میانگین جهانی به سختی قابل محاسبه است. اما با بررسی مصرف بنزین در کشورهای مختلف طبق اطلاعات Worldometer ، همینطور EIA و IEA سعی میکنیم دید بهتری به شما بدهیم :
کشورهای با بالاترین سرانه مصرف بنزین (کشورهای پرمصرف)
| کشور | مصرف سرانه سالانه (لیتر به ازای هر نفر) | توضیحات |
|---|---|---|
| 🇺🇸 ایالات متحده آمریکا | حدود 1,400 لیتر/سال | گستردگی خودروهای شخصی و مصرف بالای SUV |
| 🇨🇦 کانادا | حدود 1,100 لیتر/سال | فاصله زیاد شهرها، ناوگان بزرگ حمل‌ونقل شخصی |
| 🇦🇺 استرالیا | حدود 950 لیتر/سال | پراکندگی شهری بالا، استفاده زیاد از خودرو |
| 🇸🇦 عربستان سعودی | حدود 900 لیتر/سال | قیمت پایین بنزین و مصرف بالای سرانه |
| 🇰🇼 کویت | حدود 800 لیتر/سال | یارانه سوخت و رفاه بالای خانوارها |
کشورهای با مصرف متوسط – سرانه مصرف بنزین متوسط
| کشور | سرانه مصرف بنزین (لیتر/نفر/سال) | نکته |
|---|---|---|
| 🇪🇺 میانگین اتحادیه اروپا | حدود 350 تا 450 لیتر/سال | رشد خودروهای الکتریکی باعث کاهش شده |
| 🇨🇳 چین | حدود 220 لیتر/سال | با وجود جمعیت بالا، سرانه پایین ولی مجموع عظیم |
| 🇮🇳 هند | حدود 90 لیتر/سال | مصرف پایین به‌دلیل درآمد کمتر و حمل‌ونقل عمومی بیشتر |
سرانه مصرف بنزین در ایران چند برابر کشورهای جهان است :
طبق داده‌های شرکت ملی پالایش و پخش فراورده‌های نفتی ایران، مصرف روزانه بنزین در سال ۱۴۰۳ حدود ۱۱۴ میلیون لیتر در روز بوده. برای 365 روز و با جمعیت حدود 90 میلیون نفر، یعنی برای 365 روز با ضرب 365 در 114 میلیون به عدد 41.6 میلیارد لیتر میرسیم که با تقسیم بر 91 میلیون جمعیت ایران به عدد سرانه 462 لیتر در سال برای ایران می رسیم. عددی مانند اتحادیه اروپا، کمتر از آمریکا، استرالیا، کانادا، عربستان سعودی و کویت و بیشتر از چین و هند. البته این را هم در نظر بگیرید که اگر خودروسازان خودروهای با کیفیت تری تولید کنند و تحریم های ظالمانه بر ایران وارد نشده بود، مسلما این مصرف می توانست از این هم کمتر باشد.
چرا ایران بنزین وارد می کند ؟
قاچاق سوخت به دلیل تفاوت فاحش قیمت در داخل و خارج از ایران به دلیل یارانه های پنهان حامل های انرژی، خودروهای با مصرف بنزین بالا و عوامل بسیار دیگر دست به دست هم داده اند تا ناترازی بین تولید و مصرف سوخت ایجاد شود.
ایران چقدر بنزین وارد می کند ؟
طبق سخنان سید حمید پورمحمدی، رئیس سازمان برنامه و بودجه در آبان 1404، میزان واردات بنزین ایران در سال اخیر 6 میلیارد دلار است.
سید حمید پورمحمدی، رئیس سازمان برنامه : در سال ۹۸، شش میلیارد دلار صادرات بنزین داشتیم، امسال شش میلیارد دلار واردات داشتیم و هرقدر پول برای بنزین هزینه شود برای بنیه دفاعی، معیشت و داروی مردم اعتبارات کاهش پیدا می کند.با وجود سرمایه گذاری برای پروژه های CNG به دلایل مختلف نتوانستیم اهداف را محقق کنیم و امروز وارد کننده بنزین هستیم.
البته در منبعی دیگر به این موضوع اشاره شده است که در سال 1402 واردات بنزین ایران 2 میلیارد دلار و در سال 1403 واردات برابر با 5 میلیارد دلار بوده است.
بنزین ایران چگونه تامین می شود؟
طبق یک گزارش، ایران بنزین خود را از کشور روسیه تامین می کند.
میزان قاچاق بنزین در ایران :
آمار دقیقی از میزان قاچاق بنزین وجود ندارد، اما ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز و سایر نهادها، این رقم را بسیار قابل توجه تخمین می‌زنند. همچنین در خبری که در یک پایگاه خبری منتشر شده است این عدد را تا روزانه 20 میلیون لیتر هم اعلام کرده اند که با احتساب 120 میلیون لیتر تولید روزانه چیزی حدود یک ششم یا 16 درصد کل تولید است . این قاچاق عمدتاً به سمت کشورهای همسایه شرقی (پاکستان و افغانستان) و غربی (ترکیه و عراق) که قیمت بنزین در آنها چندین برابر ایران است، صورت می‌گیرد.
سرانه مصرف بنزین ایران در حد میانگین اتحادیه اروپا است
طبق داده‌های شرکت ملی پالایش و پخش فراورده‌های نفتی ایران، مصرف روزانه بنزین در سال ۱۴۰۳ حدود ۱۱۴ میلیون لیتر در روز بوده. برای 365 روز و با جمعیت حدود 90 میلیون نفر، یعنی برای 365 روز با ضرب 365 در 114 میلیون به عدد 41.6 میلیارد لیتر میرسیم که با تقسیم بر 91 میلیون جمعیت ایران به عدد سرانه 462 لیتر در سال برای ایران می رسیم. عددی در حدود اتحادیه اروپا، کمتر از آمریکا، استرالیا، کانادا، عربستان سعودی و کویت و بیشتر از چین و هند.
سوالات پرتکرار در مورد یارانه بنزین
یارانه بنزین چیست:
یارانه بنزین به دو صورت در ایران وجود دارد:
- یارانه پنهان: تفاوت قیمت فروش بنزین در داخل کشور (مثلاً لیتری ۱۵۰۰ یا ۳۰۰۰ تومان) با قیمت واقعی آن (قیمت فوب خلیج فارس به علاوه هزینه‌های انتقال و توزیع) که دولت این مابه‌التفاوت را پرداخت می‌کند.
- یارانه نقدی (معیشتی): پس از افزایش قیمت بنزین ، دولت اعلام کرد که منابع حاصل از این افزایش قیمت را در قالب یک کمک هزینه ماهانه به حساب سرپرستان خانوار واجد شرایط واریز می‌کند که به “یارانه معیشتی” معروف شد.
- اگر منظور شما طرح “تخصیص سهمیه بنزین به هر کد ملی” است هنوز تا تاریخ آبان 1404 در کل کشور اجرایی نشده است.
یارانه بنزین برای کسانی که ماشین ندارند:
طرح “تخصیص سهمیه بنزین به هر کد ملی” که در آن به افراد فاقد خودرو نیز سهمیه‌ای تعلق می‌گرفت تا بتوانند آن را در یک بازار متشکل به فروش برسانند، به صورت آزمایشی در کیش و قشم اجرا شد اما هنوز در کل کشور عملیاتی نشده است. یغتی در حال حاضر از واریز پول بنزین به حساب سرپرست خانوار خبری نیست.
قیمت بنزین در سایر کشورها
توجه : قیمت دلار در محاسبات این بخش با توجه به تاریخ مطالعه که نیمه آبان 1404 است، حدود 108 هزار تومان در نظر گرفته شده است.
قیمت جهانی بنزین چقدر است ؟
چیزی به نام “قیمت واحد جهانی بنزین” وجود ندارد. قیمت در هر کشور به مالیات، یارانه‌ها، هزینه‌های توزیع و سیاست‌های داخلی آن بستگی دارد. اما می‌توان میانگین جهانی را در نظر گرفت.اما میانگین جهانی قیمت خرده‌فروشی بنزین (اکتان ۹۵): در تاریخ این مطالعه یعنی 15 آبان 1404 حدود 1.28 دلار به ازای هر لیتر است. این عدد میانگین سبد کشورهاست و تحت تأثیر مالیات/یارانه هر کشور قرار دارد.
قیمت جهانی بنزین به دلار :
میانگین جهانی قیمت بنزین در تاریخ 15 آبان یا 6 نوامبر حدود $1.28 دلار آمریکا به ازای هر لیتر است.
قیمت جهانی بنزین به تومان:
با احتساب دلار 108.000 تومانی، میانگین قیمت جهانی هر لیتر بنزین حدود 138,000 تومان است.
قیمت بنزین در کشورهای مختلف:
-
کشورهای ارزان (یارانه‌ای): ایران ( لیتری 0.03 دلار ) ، ونزوئلا ( لیتری 0.01 دلار ) ، لیبی ( لیتری 0.03 دلار )
-
کشورهای گران (مالیات بالا): هنگ کنگ ( 3.01 دلار ) ، موناکو ( 2.55 دلار ) ، ایسلند (2.47 دلار ) ، هلند (2.53 دلار)
یعنی بنزین در هنگ‌کنگ حدود ۱۰۰ برابر گران‌تر از ایران و ونزوئلا است.
مقایسه قیمت بنزین ایران و جهان:
قیمت بنزین آزاد در ایران (۳۰۰۰ تومان یا حدود 0.027 دلار با احتساب دلار 108 هزار تومانی ) به مراتب پایین‌تر از میانگین جهانی (۱.۳۰ دلار) است. قیمت بنزین در ایران تقریباً 46 برابر ارزان‌تر از میانگین جهانی است.
قیمت بنزین در کشورهای اروپایی
قیمت بنزین در اروپا به دلیل مالیات‌های سنگین (به ویژه مالیات‌های زیست‌محیطی) بسیار بالاست. داده‌های موجود در جدول زیر مطابق تاریخ اکتبر ۲۰۲۵ هستند :
جدول قیمت بنزین اروپا ( بر حسب دلار )
| کشور | قیمت فعلی (USD/L) | قیمت قبلی (USD/L) | ماه مرجع |
|---|---|---|---|
| بلاروس | 0.59 | 0.60 | 2025‑10 |
| روسیه | 0.84 | 0.76 | 2025‑10 |
| مالت | 1.16 | 1.15 | 2025‑10 |
| اسلوونی | 1.24 | 1.25 | 2025‑10 |
| اسلواکی | 1.29 | 1.31 | 2025‑10 |
| ترکیه | 1.29 | 1.30 | 2025‑10 |
| اوکراین | 1.35 | 1.38 | 2025‑10 |
| بوسنی و هرزگوین | 1.38 | 1.41 | 2025‑10 |
| مقدونیه | 1.39 | 1.44 | 2025‑10 |
| بلغارستان | 1.41 | 1.44 | 2025‑10 |
| مونته‌نگرو | 1.48 | 1.49 | 2025‑10 |
| قبرس | 1.56 | 1.59 | 2025‑10 |
| لهستان | 1.63 | 1.61 | 2025‑10 |
| سوئد | 1.63 | 1.61 | 2025‑10 |
| لیتوانی | 1.64 | 1.65 | 2025‑10 |
| کرواسی | 1.65 | 1.71 | 2025‑10 |
| جمهوری چک | 1.69 | 1.73 | 2025‑10 |
| استونی | 1.69 | 1.70 | 2025‑10 |
| رومانی | 1.70 | 1.74 | 2025‑10 |
| لوکزامبورگ | 1.71 | 1.75 | 2025‑10 |
| مجارستان | 1.72 | 1.75 | 2025‑10 |
| صربستان | 1.76 | 1.81 | 2025‑10 |
| لتونی | 1.78 | 1.80 | 2025‑10 |
| انگلستان | 1.78 | 1.82 | 2025‑10 |
| اسپانیا | 1.79 | 1.81 | 2025‑10 |
| اتریش | 1.85 | 1.83 | 2025‑10 |
| بلژیک | 1.92 | 1.96 | 2025‑10 |
| پرتغال | 1.95 | 2 | 2025‑10 |
| ایرلند | 1.99 | 2 | 2025‑10 |
| فنلاند | 2 | 1.97 | 2025‑10 |
| یونان | 2.01 | 2.06 | 2025‑10 |
| آلمان | 2.02 | 2.04 | 2025‑10 |
| فرانسه | 2.04 | 2.07 | 2025‑10 |
| آلبانی | 2.08 | 2.13 | 2025‑10 |
| ایتالیا | 2.08 | 2.12 | 2025‑10 |
| نروژ | 2.08 | 2.13 | 2025‑10 |
| سوئیس | 2.12 | 2.15 | 2025‑10 |
| دانمارک | 2.22 | 2.24 | 2025‑10 |
| هلند | 2.42 | 2.44 | 2025‑10 |
| ایسلند | 2.46 | 2.52 | 2025‑10 |
میانگین تقریبی قیمت بنزین در اروپا در اکتبر ۲۰۲۵ برابر با ۱٫۷۸ دلار به ازای هر لیتر است. اقتصادهایی با قیمت‌های بالاتر از میانگین (مثل ایسلند، سوئیس، فرانسه، ایتالیا و دانمارک) معمولاً بیشترین مالیات بر سوخت را دارند.
قیمت بنزین در آلمان به یورو:
در تاریخ 15 آبان 1404 ، حدود ۱.۸۰ یورو به ازای هر لیتر.
قیمت بنزین در آلمان به پول ایران:
با توجه به تاریخ این مطالعه و یورو 123.800 تومانی، هر لیتر بنزین در آلمان حدود 223.000 تومان است.
قیمت بنزین در امریکا به پول ایران:
قیمت بنزین در آمریکا ایالتی است اما به طور میانگین حدود ۰.۹۵ دلار برای هر لیتر است. این مبلغ معادل حدود 103.000 تومان برای هر لیتر است.
قیمت بنزین در آمریکا ۲۰۲۵:
پیش‌بینی میشود با توجه به سیاست‌های انرژی و شرایط اقتصاد جهانی، قیمت بنزین در آمریکا در سال ۲۰۲۵ در محدوده 0.90 تا 1.1 دلار برای هر لیتر باقی بماند.
قیمت بنزین در عربستان به پول ایران:
قیمت بنزین در عربستان حدود ۲.۳۳ ریال سعودی (تقریباً ۰.۶۲ دلار) است که معادل حدود 67.000 تومان برای هر لیتر میشود.
قیمت بنزین در دبی به پول ایران:
قیمت بنزین در امارات (دبی) ماهانه تغییر می‌کند و حدود ۳.۰ درهم امارات (تقریباً ۰.۸۲ دلار) است. این مبلغ معادل حدود 89.000 تومان برای هر لیتر است.
قیمت بنزین در کشورهای عربی چقدر است؟
در زمان انجام این مطالعه ، نیمه آبان ماه 1404 :
قیمت بنزین در امارات :
حدود ۰.۸۲ دلار (89.000 تومان)
قیمت بنزین در قطر:
حدود ۰.۵۸ دلار (62.000 تومان)
قیمت بنزین در کویت:
حدود 0.57 دلار (61.000 تومان)
قیمت بنزین در عمان:
حدود ۰.۶۲ دلار (67.000 تومان)
قیمت بنزین در تاجیکستان چقدر است؟
حدود ۰.۹۵ دلار، معادل تقریباً 103.000 تومان برای هر لیتر.
قیمت بنزین در افغانستان چقدر است؟
حدود 0.71 دلار، معادل تقریباً 77.000 تومان برای هر لیتر.
ارزانترین قیمت بنزین در کدام کشور است؟
ممکن است بپرسید که کدام کشور ارزان ترین بنزین را دارد؟ به طور سنتی،ونزوئلا ، ایران و لیبی و سه کشوری هستند که به دلیل یارانه‌های دولتی، همواره در رتبه‌های اول تا سوم ارزانترین بنزین جهان قرار دارند. در حال حاضر، ایران معمولاً رتبه اول یا دوم را دارد.
گرانترین قیمت بنزین در کدام کشور است؟
ممکن است بپرسید که گرانترین بنزین در کدام کشور است ؟ گرانترین بنزین جهان معمولاً در هنگ کنگ یافت میشود. قیمت بنزین در این کشور به بیش از ۳.۱ دلار آمریکا برای هر لیتر می‌رسد (معادل بیش از 330.000 تومان). پس از آن، کشورهایی مانند موناکو، ایسلند، دانمارک و هلند قرار دارند.
بنزین فوب خلیج فارس چیست
FOB مخفف عبارت “Free On Board” یا “تحویل روی عرشه کشتی” است. بنزین فوب خلیج فارس (Gasoline FOB Persian Gulf) یک شاخص قیمتی مهم در بازار جهانی انرژی است و به قیمتی اطلاق میشود که برای بنزین در بنادر اصلی خلیج فارس (مثلاً در امارات یا عربستان) تعیین میشود، بدون آنکه هزینه‌های حمل با کشتی و بیمه تا مقصد به آن اضافه شده باشد.
به عبارت ساده‌تر، این قیمت پایه بنزین در منطقه ماست و قیمت واقعی بنزین برای هر کشوری برابر است با “قیمت فوب خلیج فارس” به علاوه هزینه‌های حمل، بیمه، تخلیه، پالایش (در صورت نیاز)، توزیع داخلی و مالیات. این شاخص مبنای بسیاری از معاملات و قیمت‌گذاری‌های صادراتی و وارداتی بنزین در منطقه و جهان است.
اثرات افزایش قیمت بنزین بر صنعت ساختمان
اثرات افزایش قیمت بنزین بر این صنعت را می‌توان به سه دسته اصلی تقسیم کرد: اثرات مستقیم، غیرمستقیم و اثرات سمت تقاضا.
۱. اثرات مستقیم: افزایش هزینه‌های لجستیک و حمل‌ونقل
این مشهودترین و فوری‌ترین اثر است. صنعت ساختمان به شدت به حمل‌ونقل وابسته است:
- حمل مصالح ساختمانی: جابجایی مواد اولیه حجیم و سنگین مانند سیمان، شن، ماسه، گچ، آجر، میلگرد و اسکلت فلزی از کارخانه‌ها و معادن به محل پروژه‌ها، بخش قابل توجهی از هزینه ساخت را تشکیل می‌دهد. افزایش قیمت بنزین و گازوئیل (که معمولاً همزمان یا با فاصله کمی رخ می‌دهد) مستقیماً هزینه کرایه حمل توسط کامیون‌ها و وانت‌بارها را افزایش می‌دهد.
- جابجایی ماشین‌آلات سنگین: حمل‌ونقل ماشین‌آلاتی مانند بیل مکانیکی، لودر، جرثقیل و … به محل پروژه و همچنین سوخت مصرفی خود این ماشین‌آلات در حین کار، هزینه‌های پیمانکار را بالا می‌برد.
- ایاب و ذهاب نیروی کار: بخش قابل توجهی از کارگران و مهندسان برای رسیدن به محل کارگاه از وسایل نقلیه شخصی یا سرویس‌ها استفاده می‌کنند. افزایش قیمت بنزین، هزینه رفت‌وآمد آنها را افزایش داده و این موضوع می‌تواند به دو صورت بر پروژه اثر بگذارد: یا منجر به درخواست افزایش دستمزد از سوی نیروی کار میشود و یا کیفیت و انگیزه کار را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
۲. اثرات غیرمستقیم: تورم در زنجیره تأمین
این اثرات با تأخیر اما با عمق بیشتری خود را نشان می‌دهند:
- افزایش قیمت تمام شده مصالح ساختمانی: بسیاری از کارخانه‌های تولیدکننده مصالح ساختمانی (مانند کارخانه‌های آجرپزی، کاشی و سرامیک، سیمان و فولاد) در فرآیند تولید خود از انرژی‌های فسیلی استفاده می‌کنند. علاوه بر این، هزینه حمل مواد اولیه به این کارخانه‌ها نیز با افزایش قیمت سوخت، بالا می‌رود. تولیدکنندگان این افزایش هزینه را به قیمت نهایی محصول خود منتقل می‌کنند. برای مثال، افزایش هزینه حمل سنگ آهن به کارخانه فولاد و حمل شمش فولاد به کارخانه نورد، نهایتاً قیمت میلگرد را در بازار افزایش می‌دهد.
- تورم انتظاری (Psychological Inflation): در اقتصاد ایران، افزایش قیمت بنزین همواره به عنوان یک سیگنال قوی برای شروع یک موج تورمی جدید تلقی میشود. حتی پیش از آنکه هزینه‌ها به صورت واقعی افزایش یابند، تولیدکنندگان، فروشندگان و ارائه‌دهندگان خدمات، با پیش‌بینی تورم آینده، قیمت‌های خود را به صورت پیش‌دستانه افزایش می‌دهند. این پدیده روانی، اثر شوک قیمتی را تشدید کرده و به یک “تورم خودکام‌بخش” دامن می‌زند.
- افزایش هزینه‌های جانبی: خدماتی مانند بازاریابی، فروش، خدمات پس از فروش و بازدیدهای نظارتی که نیازمند تردد هستند نیز گران‌تر شده و این هزینه به قیمت نهایی ملک افزوده میشود.
۳. اثرات بر سمت تقاضا: کاهش قدرت خرید و تغییر الگوی مصرف
افزایش قیمت بنزین تنها هزینه‌های ساخت را بالا نمی‌برد، بلکه توانایی خریداران را نیز تضعیف می‌کند:
- کاهش قدرت خرید خانوار: افزایش هزینه حمل‌ونقل شخصی و عمومی، سهم بیشتری از درآمد خانوار را به خود اختصاص می‌دهد. این امر به معنای کاهش پس‌انداز و توانایی خانوارها برای تأمین پیش‌پرداخت و اقساط وام مسکن است. در نتیجه، تقاضای مؤثر در بازار مسکن کاهش یافته و می‌تواند به دوره‌ای از رکود تورمی (Stagflation) منجر شود؛ یعنی در حالی که قیمت تمام شده مسکن به دلیل افزایش هزینه‌ها بالاست، قدرت خریدی برای آن وجود ندارد.
- تغییر در اولویت‌های مکانی: با گران شدن بنزین، هزینه زندگی در حومه شهرها و شهرهای جدید که نیازمند ترددهای روزانه طولانی به مراکز شهری است، به شدت افزایش می‌یابد. این امر می‌تواند تقاضا برای مسکن در این مناطق را کاهش داده و در مقابل، تقاضا برای املاک واقع در محدوده‌های مرکزی شهر و نزدیک به ایستگاه‌های حمل‌ونقل عمومی (مترو و اتوبوس) را افزایش دهد. این تغییر الگو می‌تواند به عدم توازن قیمت در نقاط مختلف یک شهر منجر شود.
نتیجه‌گیری :
افزایش قیمت بنزین یک شمشیر دولبه برای صنعت ساختمان است. از یک سو، با افزایش شدید هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم، قیمت تمام‌شده ساخت را بالا می‌برد و حاشیه سود سازندگان را کاهش می‌دهد. از سوی دیگر، با تضعیف قدرت خرید مردم و ایجاد رکود در سمت تقاضا، فروش واحدهای ساخته‌شده را با چالش مواجه می‌کند. این پدیده پیچیده، صنعت ساختمان را در یک وضعیت دشوار “رکود تورمی” قرار می‌دهد. برای مدیریت این چالش، سیاست‌گذار باید با اتخاذ رویکردهای تدریجی، حمایت از بخش‌های آسیب‌پذیر (مانند ارائه اعتبارات سوخت به ناوگان حمل مصالح) و توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل عمومی، اثرات منفی این شوک قیمتی را به حداقل برساند. سازندگان نیز باید به سمت بهینه‌سازی لجستیک، استفاده از مصالح بومی و تکنولوژی‌های نوین ساخت‌وساز حرکت کنند.
سخن پایانی :
بعد از جنگ تحمیلی 12 روزه، چیزی که بیشتر از هر چیزی فهمیدیم و با قلبمان درک کردیم این بود که همه ما ایرانمان را بسیار دوست داریم . در این روزهای سخت کنار کشور عزیزمان هستیم و با پاسداشت خون هموطنانمان و مدافعان غیور کشورمان،آرزو داریم وطنمان سربلندتر از همیشه، مستقل و قوی باشد. به امید خدا به خوبی از این روزهای سخت تحریم بگذریم و دولت با توکل به خدا و مدیریت دقیق و مدبرانه خود اجازه ندهد که دشمن فرصت پیدا کند در داخل کشور از طریق هیچ موضوعی، ناآرامی ایجاد کند. به امید سربلندی ایران عزیزمان
بدون دیدگاه