آسانسور برج ایفل : شاهکار 100 ساله + فیلم آسانسور

آسانسور برج ایفل نه تنها مسیر دستیابی به بلندترین نقاط این سازه نمادین جهان را هموار کرده، بلکه خود به یکی از جاذبه‌های مهم گردشگری و نمونه‌های برجسته نوآوری مهندسی بدل شده است. این سیستم مکانیکی بی‌نظیر که از زمان ساخت برج در سال ۱۸۸۹ تا امروز چندین بار بازسازی شده، داستانی از تلاش، خلاقیت و پیشرفت فناوری را روایت می‌کند.

تاریخچه آسانسور برج ایفل

وقتی گوستاو ایفل تصمیم به ساخت برج گرفت، می‌دانست که انتقال مسافران به ارتفاعی بیش از 270 متر چالشی بی‌سابقه است. نخستین آسانسور برج ایفل توسط دو شرکت Otis (در پایه شمالی) و Roux, Combaluzier & Lepape (در پایه جنوبی) طراحی شد. مهندسان مجبور بودند مسیر حرکت را با خمیدگی پایه‌ها تطبیق دهند، که نیازمند ابتکار در طراحی ریل‌های مایل و کابین‌های دوطبقه بود.

چالش‌های فنی و مهندسی

طراحی آسانسور این برج با مشکلات منحصربه‌فردی مواجه بود:

• حرکت در مسیر مایل و انحنادار
• نیاز به سیستم متعادل‌کننده وزنه برای کاهش فشار بر کابل‌ها
• تأمین نیروی محرکه توسط ماشین بخار در ابتدای کار

این ویژگی‌ها باعث شد نخستین آسانسور برج ایفل به یک آزمایشگاه واقعی فناوری قرن نوزدهم تبدیل شود.

تحول فناوری آسانسور برج ایفل

از زمان بهره‌برداری تا امروز، سیستم آسانسورها بارها ارتقا یافته است:

• اوایل قرن 20: جایگزینی بخشی از سیستم بخار با موتور الکتریکی
• دهه 1980: بازسازی کامل توسط Otis و نصب سیستم‌های کنترل الکترونیکی
• عصر حاضر: استفاده از فناوری ترکیبی هیدرولیک-الکتریکی با حسگرهای پیشرفته

این تغییرات نه تنها سرعت و ایمنی را افزایش دادند، بلکه مصرف انرژی را بهینه کردند.

مشخصات فنی امروز

• ظرفیت هر کابین: 92 نفر
• سرعت حرکت: 2 تا 4 متر بر ثانیه
• مدت زمان طی مسیر کامل: حدود 8 دقیقه
• ارتفاع مسیر: 276 متر
• وزن کابین‌ها: بیش از 10 تن

برج ایفل در حال حاضر مجموعاً ۵ آسانسور برای استفاده عمومی و ۲ آسانسور خدماتی دارد. این ۵ آسانسور عمومی در نقاط مختلف برج قرار گرفته‌اند و تکنولوژی، مسیر و ظرفیت متفاوتی دارند. در ادامه به تفکیک هر کدام را بررسی می‌کنیم:

۱. آسانسورهای پایه‌های شرقی و غربی (East & West Pillar Lifts)

این دو آسانسور، معروف‌ترین و از نظر فنی شگفت‌انگیزترین آسانسورهای برج هستند که مسیر مورب پایه‌ها را طی می‌کنند.

• تعداد: ۲ آسانسور (یکی در پایه شرقی و دیگری در پایه غربی).
• موقعیت:
  • پایه شرقی (Pilier Est)
  • پایه غربی (Pilier Ouest)
• مسیر حرکت: از سطح زمین (Ground Floor) تا طبقه دوم (Second Floor). این آسانسورها در طبقه اول نیز توقف دارند.
• تکنولوژی:
  • این آسانسورها از یک سیستم هیدرولیک-کابلی دوگانه (Duolift) بسیار منحصربه‌فرد استفاده می‌کنند. این تکنولوژی ترکیبی است و برای غلبه بر مسیر منحنی پایه‌ها طراحی شده است.
  • مکانیزم کار: در زیرزمین و در عمق ۱۶ متری، یک پیستون هیدرولیک عظیم قرار دارد. این پیستون یک واگن (carriage) را به صورت عمودی حرکت می‌دهد. کابل‌های فولادی به این واگن متصل هستند و از طریق سیستم قرقره‌ها، کابین‌های دوطبقه آسانسور را در مسیری مورب با زاویه متغیر (بین ۵۴ تا ۷۴ درجه) بالا و پایین می‌برند.
  • یک سیستم تراز خودکار (با استفاده از یک جک هیدرولیکی ثانویه) کف کابین‌ها را در حین حرکت همیشه افقی نگه می‌دارد تا مسافران احساس راحتی کنند.
  • این سیستم‌ها در سال ۱۹۸۶ توسط یک شرکت فرانسوی نوسازی و نصب شدند و از آن زمان تاکنون بارها مدرنیزه شده‌اند.
• ظرفیت: هر آسانسور دارای دو کابین دوطبقه است و ظرفیت مجموع آن ۹۲ نفر (۴۶ نفر در هر کابین) است.
• سرعت: سرعت متوسط آن‌ها ۲ متر بر ثانیه ($\text{m/s}$) است.

۲. آسانسور پایه شمالی (North Pillar Lift)

این آسانسور به طور خاص برای دسترسی افراد دارای معلولیت و همچنین بازدیدکنندگان رستوران “مادام براسری” (Madame Brasserie) در طبقه اول طراحی شده است.

• تعداد: ۱ آسانسور.
• موقعیت: پایه شمالی (Pilier Nord).
• مسیر حرکت: از سطح زمین (Ground Floor) تا طبقه اول (First Floor).
• تکنولوژی:
  • این آسانسور یک آسانسور الکتریکی مدرن است. برخلاف آسانسورهای هیدرولیک، این سیستم از یک موتور الکتریکی و کابل‌های کششی برای حرکت دادن کابین استفاده می‌کند.
  • این آسانسور در سال ۲۰۰۰ توسط شرکت Otis نصب شد تا دسترسی به طبقه اول را برای همه، به ویژه کاربران دارای ویلچر، آسان‌تر کند.
• ظرفیت: حدود ۴۰ نفر.
• سرعت: به دلیل مسیر کوتاه، سرعت آن کمتر از آسانسورهای اصلی و در حدود ۱.۵ متر بر ثانیه  است.

۳. آسانسورهای طبقه دوم به نوک برج (Top Floor Lifts)

این دو آسانسور به صورت عمودی حرکت می‌کنند و بازدیدکنندگان را از طبقه دوم به نوک برج می‌رسانند.

• تعداد: ۲ آسانسور.
• موقعیت: در مرکز سازه برج، بین طبقه دوم و نوک برج.
• مسیر حرکت: از طبقه دوم (Second Floor) تا نوک برج.
• تکنولوژی:
  • این‌ 2 آسانسور، آسانسورهای الکتریکی دو کابینه (Duolift) هستند. دو کابین به صورت متعادل به یکدیگر متصل‌اند؛ یعنی وقتی یکی بالا می‌رود، دیگری پایین می‌آید. این سیستم وزن‌ها را متعادل کرده و مصرف انرژی را به شدت کاهش می‌دهد.
  • این آسانسورها در سال ۱۹۸۳ جایگزین سیستم هیدرولیک اصلی  شدند و آخرین بار بین سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۱ به طور کامل توسط شرکت Otis مدرنیزه شدند.
  • به دلیل قرار گرفتن در معرض باد و دمای بسیار پایین در زمستان، این آسانسورها دارای سیستم‌های یخ‌زدایی و مقاومت بالا در برابر شرایط جوی هستند.
• ظرفیت: هر آسانسور می‌تواند تا ۸۰ نفر را حمل کند.
• سرعت: سرعت آن‌ها حدود ۲.۵ متر بر ثانیه  است. طی کردن مسیر ۱۶۰ متری بین طبقه دوم و نوک برج حدود ۱ دقیقه طول می‌کشد.

خلاصه جدول اطلاعات آسانسورهای برج ایفل:

آسانسورهای خدماتی برج ایفل

علاوه بر این ۵ آسانسور عمومی، دو آسانسور دیگر نیز در برج وجود دارد:

1. آسانسور پایه جنوبی (South Pillar Lift): این آسانسور یک آسانسور خدماتی بزرگ است که برای حمل بار، تجهیزات و همچنین کارکنان رستوران “ژول ورن” (Le Jules Verne) در طبقه دوم استفاده می‌شود. این آسانسور یک آسانسور الکتریکی با ظرفیت حمل بار بالا است.
2. آسانسور کوچک خدماتی: یک آسانسور کوچک‌تر دیگر نیز برای ارتباطات داخلی و حمل تجهیزات سبک بین طبقات مختلف وجود دارد.

بنابراین، برج ایفل مجموعاً ۷ آسانسور دارد که ۵ مورد آن برای جابجایی بازدیدکنندگان و ۲ مورد برای خدمات و پشتیبانی است. این آسانسورها یک شگفتی مهندسی هستند که سالانه بیش از ۱۰۰,۰۰۰ کیلومتر مسافت را طی می‌کنند، معادل دو و نیم بار گردش به دور کره زمین.

قیمت بلیط های آسانسور برج ایفل : 
– بزرگسال: ۳۵.۳۰ یورو
– جوانان ۱۲ تا ۲۴ سال: ۱۷.۷۰ یورو
– کودکان ۴ تا ۱۱ سال: ۸.۹۰ یورو
– بازدیدکنندگان دارای معلولیت: ۸.۹۰ یورو
– کودکان زیر ۴ سال: رایگان

نگهداری و ایمنی سیستم آسانسور برج ایفل

برج ایفل دارای تیم فنی 25 نفره برای بازرسی و تعمیر آسانسورها است. کابل‌های فولادی به صورت دوره‌ای تعویض می‌شوند و سیستم‌های پشتیبان از وقوع هر حادثه احتمالی جلوگیری می‌کنند.

جایگاه فرهنگی آسانسور برج ایفل

برای بسیاری از بازدیدکنندگان، سفر با آسانسور برج ایفل تجربه‌ای به یادماندنی است: حرکت آرام در میان سازه فلزی، تغییر تدریجی چشم‌انداز پاریس و رسیدن به سکوی دید پانورامیک. این تجربه نه تنها نمونه‌ای از مهندسی پیشرفته است، بلکه بخشی از هویت گردشگری پاریس به‌شمار می‌رود.

نتیجه‌گیری

آسانسور برج ایفل بیش از یک وسیله حمل‌ونقل است؛ این سیستم، پلی بین گذشته و حال، و نمادی از ترکیب خلاقیت و فناوری است. در زمانی که برج ساخته شد، این آسانسور مرزهای نوآوری را جابه‌جا کرد و امروز همچنان در صدر فناوری‌های حمل‌ونقل عمودی جهان قرار دارد.